Уладзімір Макей якім я яго ведаў: Эпізоды казённасці і чалавечнасці [Пётра Садоўскі] (fb2) читать постранично, страница - 2

закрытым і не хаваў сваёй абсалютнай расейскай самакаштоўнасці.

НАРМАЛЬНЫ РАЗВАЖЛІВЫ БЕЛАРУС ПОСТСАВЕЦКАЙ ПРАСТОРЫ

Сябрамі мы не былі. Мы былі добрыя знаёмыя, як бы калегі. У нас быў адзін блізкі знаёмы – кіраўнік Магілёўскага КДБ, які памёр гадоў 9 таму ад анкалогіі. Мой сябра з Мн СВУ, выпускнік 1959 г., залаты медаліст. Бліскучы розум. Пасля вяртання з Германіі (1995 г.) мне зрабілі нефіцыйную прапанову (магчыма з ведама высокага кіраўніцтва) паехаць у Аўстрыю дарадцам-пасланнікам ці першым сакратаром амбасады, на што я не мог пагадзіцца з розных прычын, галоўнай з якіх была б страта майго асабістага суверэнітэту і гонару. Чалавекам, які, магчыма, ініцыяваў гэта, гаварылі мне, быў Макей, які лічыў, што кантакты з Дыпламатычнай акадэміяй трэба працягваць і што я там магу быць карысны. Яшчэ і як добры знаўца нямецкамоўнага арэалу. Аднак я разумеў, што такім чынам я мог быць скампраметаваны, і ад мяне, неспакойнага, лёгка пазбавіліся б. Думаю, гэта быў не Макей.

Назаву некалькі эпізодаў, зусім дробных і даволі значных.

Хаця з гэтага эпізоду нічога практычнага не атрымалася, але мяне вельмі уразіла колішняя прыблізна гадзінная гутарка з Макеем, калі нарадзілася ідэя стварэння беларускага універсітэту. Мне здалося, што я бачу перад сабой яшчэ аднаго Генадзя Бураўкіна. Гутарка ішла пра сродкі. Ён нават гаварыў, што збіраецца перадаць з уласных кніжак частку ў фонд будучага універсітэту. (Я быў перадаўшы цэлы багажнік слоўнікаў у ТБМ). Ён быў беларус. Гаварыў на добрай беларускай мове. Думаю, Алег Трусаў можа сказаць больш пра гэта. Як старшыня ТБМ ён трымаў курс не на абвастрэнне адносінаў з уладамі, а на ўзаемаразуменне.

Ён быў чалавек не хамаваты. Сумленне не губляў, ва ўсякім разе ў адносінах да мяне я гэта адчуваў. Мы ўжо былі, як дэпутаты БНФ, у 1995 годзе збітыя людзьмі ў масках, большасць – беспрацоўныя, стыгматызаваныя ў СМІ як ворагі. Аднак, будучы ўжо міністрам, праз свайго памочніка, а потым асабіста па тэлефоне Уладзімі Уладзіміравіч раіў мне прыняць юбілейны медаль “100 гадоў беларускай дыпламатычнай службы”, якім узнагароджваліся загадам міністра, а не прэзідэнта. Гэта здарылася пасля майго інтэрвію з Міхасём Скоблам для “Народнай волі”. Я пагадзіўся. Медалі ўручаў беларускамоўны намеснік міністра сп. Дапкюнас. (Ягоная маці была ў свой час дырэктарам музея Янкі Купалы). Атрымліваў я медаль з БЧБ дэпутацкім значком. Дзяржаўная ахова міністэрства мяне не затрымала.

Амбасадарам мяне прызначаў Прэзідыум Вярхоўнага Савета, не прэзідэнт. Пры мне пры адкрыцці амбасады яшчэ ў Боне быў ўзняты БЧБ-сцяг, пакінуў я амбасаду, калі наш нацыянальны сцяг яшчэ развіваўся ва ўрадавым квартале Бона на Фрыц-Шэфер-штрасэ.

Я атрымаў запрашэнне ад імя міністра Макея на ўрачыстасць у оперным тэатры з нагоды стагоддзя дыпламатычнай службы толькі ў той дзень, калі урачыстасць адбывалася. Падобна, былі нейкія праблемы , але Макей зацвердзіў спіс узнагароджаных. З пратакольных меркаванняў (запрашэнні прысылаюцца за дзён 10-12) я адмовіўся пайсці на ўрачыстасць. Макей прыслаў свайго памочніка, які прывёз мне дадому сувеніры ад імя міністра, якімі узнагароджваліся ветэраны дыпламатычнай службы і перадаў запрашэнне на асабістую аўдыенцыю ў МЗС. Я адмовіўся, спаслаўшыся на здароўе. Было нягожа. Як бы бегчы да барскага стала, хоць і да прыстойнага чалавека.

Узгадваецца зусім дробны эпізод, калі Макей, будучы начальнікам Адміністрацыі прэзідэнта, за тры дні ўрэгуляваў праблему з падпіскай і распаўсюдам “Народнай волі”, пасля таго, як публічна пры вялікім зборы грамадзкасці ў вялікай зале “Нямецка-беларускага месца сустрэч імя Яганэса Раў” (IBB, прасп. Газеты Праўда) было паднятае гэтае пытанне. Макей сядзеў ў прэзідыюме сходу. Я ўжо не памятаю, які быў парадак дня. Я звярнуўся з трыбуны да начальніка Адміністрацыі Макея як калега па альма-матэр і проста жывы чалавек, абазначыўшы неразумнасць забароны на распаўсюд СМІ з розных пунктаў гледжання. Недзяржаўныя СМІ пісалі пра гэты эпізод, толькі надавалі гэтай падзеі не такі акцэнт, як гэта падавалася мне.

Прымаў міністр Макей з фармальным выказваннем падзякі і мае запіскі пра недапушчальнасць у беларускай кантраляванай дзяржавай інтэрнэт-прасторы адкрытага праслаўлення аўтара антысемтіцкіх “Нюрнберскіх законаў” і галоўнага гітлераўскага нацы-юрыста Карла Шміта як апалагета эфектыўнага мэнэджэрства пры дыктатуры. Гэта рабіў у некалькіх гутарках галоўны эксперт “Белай Русі” сп. Пятроўскі. Не ведаю, наколькі Макей кіраваўся маімі парадамі. Ніякія службы мяне непасрэдна з гэтай нагоды не трывожылі.

Шмат разоў ужылося слова “Я”. Як бы непрыстойна. Аднак, усё, што напісалася – гэта мае, магчыма. вельмі прыватныя уражанні і меркаванні. Не таму што mortuis nihil nisi bonum. Зрэшты, усё, што некалі было напісана людзьмі, пісалася ад імя таго, хто пісаў. Выключэнне хіба – летапісцы, якія паводле духу часу і