Незламаная свечка [Анатоль Казлоў] (fb2) читать постранично, страница - 4

пустая. Яе можна яшчэ ў розвальні ўпрагаць — зносу нямашака. Яшчэ з паўвека будзе свякроўка твая варажыць, нагаворы ды адгаворы шаптаць. Такія па-простаму Богу душу не аддаюць. Яны…

— Сціхні ты, сцярвоза! — цыкнуў нехта на Дуняшу.— Тваім языком толькі скавараду падмазваць, ні адзін блін не прыліпне.

— Падышы глыбей, сястрыца. Пайшлі прысядзеш на верандзе ў канторы,— раіла Таццяна.— I са мною так бывае. Выкінь дурныя думкі з галавы.

— Мне ўжо лепей,— выдыхнула Галя,— пайшлі і праўда пасядзім. Ногі занямелі, ледзь стаю.

Галя з Таццянай зайшлі ў зашклёную веранду канторы, селі на вузкаватую лаўку паўз дзверы.

— Не ведаю, што і здарылася,— жалілася Галя сястры,— як віхор нейкі нагнаў на мяне сполах і хваляванне, боязь за сям'ю. Быццам усе дома спяць, а хата агнём ахоплена. I дзеці тамака, і свякроўка, і Сяргей. Я кідаюся разбудзіць іх, толькі ж мяне не пускаюць нейкія вялізныя пачвары. Навіслі яны на ўсё цела маё і трымаюць, каб я глядзела. Крыкнуць нараўлюся — голас адабраны. Брус на столі дагарэў, і пасыпаліся дошкі на Сяргея, накрыла полымя яго — ні рук, ні ног не бачна… I да чаго б усё гэта? Я ж стаяла, гаманіла з вамі і нечакана як у прорву шуснула ці на каліўка задрамала. Ой, Танечка, няспросту ўсё гэта. Хутчэй бы дамоў, свякроўцы перакажу. Хто-хто, а яна разгадае, раду мне дасць. Хоць бы з дзецьмі ўсё ладна сталася, каб не ўлезлі куды. Антон жа шылахвостам расце, наўсюль нос уткнуць так і хоча. Валя з Нінкай не такія, дзеўкі спакайнейшыя.

— Ды ўжо ж, сястрыца, на маіх малых раскепах,— так я ў гневе дочак сваіх заву,— скура курчыцца. Што я з імі рабіць мушу, калі цыцкі паадскокваюць, на хлопцаў глядзець пачнуць? Не дай Божа, каб прынеслі кугакавак у падолах. Во тады ўжо вочы ад зямлі не падымеш, на людзей не зірнеш. Адно матцы — за шаўковы шнурок ды на бэльку. Раз прапала кароўка, то прападай і вяроўка. Здаецца, так гаворыць цётка Марфа.

— Таццянка, навошта нагаворваць табе на бязвінных дзяцей. Харошыя ў цябе дочкі, усім такіх бы.

— Харошыя ці не, а ўжо не выкінеш. Хоць гідленькія, затое свае.

Сёстры скупа ўсміхнуліся адна адной, хвіліну памаўчалі.

— Ну ці адпусціла нутро тваё? — папыталася Таццяна.

— Лягчэй быццам стала. Адно сэрца ніяк не ўтаймуецца, грукоча, як молат у кузніцы, глядзі, што і рэбры праломіць.

— А можа, ты, Галь, зацяжарала ды не прызнаешся? Яно ж так: дзе трое, там і чацвёртаму месца знойдзецца. Народзіш, кумой буду. Твая ж ранейшая кума з’ехала з маладым лётчыкам. Цяперака рыбку красненькую есць ды ў столь паплёўвае.

— Ой, Таццянка, не смяшы людзей і самую ў чырвань не ўганяй. Маё радзіла пайшло чорту на кадзіла. Хоць бы гэтых як выкачаць ды выхадзіць. Цяпер кволыя дзеці, не тое, што раней мы былі. На гнілой бульбе, на ташноціках, голыя, босыя, а выжылі. Сваіх спінагрызаў напладзілі.

Сёстры прымоўклі. Каля канторы спыніўся грактар з прычэпам, з кабіны выскачыў Пракопчыкаў Санька. Жанчыны загалёкалі, загаманілі, ускінуліся на маладзёна — маўляў, якой трасцы ён па іх прыехаў, а не шафёр Валодзька. Санька прыцішана нешта сказаў языкатым кабетам, усе змоўклі і ўтаропілі позіркі на веранду, дзе ўсё яшчэ сядзелі Галя з Таццянай. Хвілінку пастаяўшы, вяскоўцы разам пасунуліся да веранды. Галя з Таццянай усхапіліся на ногі. Санька першы пераступіў парог адчыненых дзвярэй, за яго спінай тоўпіліся, выглядалі жанчыны. Хлопец памуляў губамі, аблізаў іх, пасля нязграбна цярнуў рот рукою.

— Ведаеш, Галь,— Санька цмокнуў языком,— Сяргея ў лесе дрэвам, таго, ну… значыць, забіла яго дрэвам. Проста ў галаву і адразу, таго… ну, напавал. Так сказаў Іван Перуноў. Ён на брыгадны двор прыбягаў… Яны ж недалёка ад Шышкаўкі лес валілі. Валодзька павёз на машыне Сяргея ў Маластоўку, у бальніцу, значыцца… А там у лесе ўжо ўчастковы і Іван Перуноў з ім тамака… Глядзяць, як забіла твайго мужыка.

Жанчыны зашморгалі насамі, пачалі выціраць слёзы ражкамі хустак, загаласіла Таццяна Вароніна. Галя ж стаяла, як каменны манумент, адно — завастрыўся падбародак і, здаецца, падаўжэў твар.

ІІІ

На палях, паўз кустоўе, на раз’езджаных дарогах і агародах снег раставаў ледзь не на вачах, а вось у лесе ён ляжаў яшчэ тоўстым наздраватым покрывам. Смалістыя, гонкія, як не мачтавыя, сасонкі засяроджана ўзіраліся ў трох чалавек з сякерамі і пілой. Людзі ішлі па цаліку, няспешна перастаўляючы ногі. Навошта спяшацца? Дзень вялікі, намахаюцца яшчэ сякерамі, пацягаюць напоўніцу пілу. Сіла і спрыт будуць да месца каля адведзенай лесніком дзялянкі.

Сяргей Смаляк з Іванам Перуновым ідуць плячом да пляча, пыхкаюць «беламорынамі», раз-пораз перакідваюцца словам. За імі, па пратаптаных слядах, крочыць дзесяцікласнік Лёнік, Івана Перунова сын.

«Два тыдні не праглядваў дзённік Антона. Трэба неяк вечарам пагартаць. Не любіць сын матэматыку. Тры-два, два-тры — на большае не выплывае. Нічога, як-небудзь