Незламаная свечка [Анатоль Казлоў] (fb2) читать постранично, страница - 3

маршчыністых шчоках коцяцца, нібы ручаінкі талага снегу па дварэ, слёзы.

«Адкуль яны? Чаму і навошта? Па кім я плачу?.. Сяргей… Сяргейка… Сыночак мой, адзіны, любы мой».

— Сяргей! Сяргейка мой! — вырвалася, выпырхнула з грудзей у Марфы.— Што з ім, Санечка?! Што з Сяргеем? Кажы мне, Санечка, кажы! — Затрэсліся плечы ў Смалячыхі, спаўзла на ніжнія мокрыя прыступкі хустка. Махрасты яе ражок запаланіла ручаіна.

— Няма, цётка Марфа, Сяргея. Няма ўжо.

І трэснула, разламілася над галавой у Марфы вясенне-сонечнае, глыбокае неба.

II

Жанчыны з Шышкаўкі гуртком стаялі каля дзвярэй калгаснай канторы. Паўгадзіны мінула, як сабраліся яны тут, а машыны не было, некаму развезці іх на полудзень па хатах. Церабілі кабеты і старшыню, выгаворвалі, дапякалі, а той адно ведае — рукамі разводзіць.

Куды падзеўся Валодзька Перагуд, шафёр з Шышкаўкі. аднаму ветру вядома.

— Саграшыў сёння Валодзька ноччу са сваёй Ірэнай, дык і заграз недзе ў лужыне. Да вечара чакаць мусім,— з усмешкай прамовіла Таццяна Вароніна, стрыечная сястра Галі Смаляк.— Ім, маладзейшым, абы сцямнела, то яны і гойсаюць на пасцелях ужо, мякчацца ў любошчах.

— Табе, Таццяна, адно ў галаве. Як той галоднай куме,— невядома па якой прычыне агрызнулася Дуняша Філіна.— Ці твой мужык зусім абяссілеў, а мо і сама ялаўкай становішся.

— Якая не ялаўка, а траіх дзяцей нарадзіла,— спакойна адказала Вароніна Дуняшы. Не любіла яна сварак ды звадак, але не стрымалася, дадала: — Вы ж са сваім дарагім і аднаго не выкачалі і не выняньчылі.

— А на якую халеру яны нам, калыглуззе бяспутнае. Без іх даўжэй паспіш і смачней з’ясі,— парыравала Філіна.— Дай Бог дзяцей, ды ў іх толк. Твае ж галапузыя паўсюль дападуць, у любую шчыліну ўлезуць. Адны клопаты ад іх у вёсцы.

Таццяна наважвалася нешта адказаць, але Галя Смаляк шмарганула яе за рукаў і адвяла ўбок.

— Маўчы ты, сястра,— зашаптала Галя,— з ёй толькі зачапіся. Яна такімі памыямі абалье, што тыдзень не прадыхнеш. Лепей ужо змоўчаць. Я табе лепш навіну пра Дуняшу раскажу.— Галя спадцішка зірнула на гурток жанчын, ці не падслухоўваюць.— То во, слухай. Свякроўка мая недзе прачула, што сустракаюцца тайком Дуняша з Міцюком. брыгадзірам нашанскім. Вечарам бярэць яна посцілку, быццам сена ўкрасці для сваёй каровы з гумна калгаснага, а Міцёк ужо там чакае яе. Яны гадзінку-другую і круцяцца ў сене. Ты маўчы ўжо, сястрыца, але калі зноў зачэпіць цябе, то між слоў можаш уставіць і гумно з Міцюком. А так маўчы, не ўлазь у сварку.

— А я і не чула. трэба ж гтак. Але ці даўно яны круцяцца, га?

— Хто іх ведае. Толькі ж бачыш сама — людзі дагледзелі, хутка і мужыку ейнаму данясуць. Будзе канцэрт для Шышкаўкі не на адну нядзельку.

Сёстры перасміхнуліся і падышлі да астатняй купкі жанчын. Тыя гаварылі пра гумавыя блішчастыя боты, якія абяцаў шышкаўскі крамнік прывезці да сярэдзіны месяца. Дуняша Філіна падазрона зіркнула спадылба на павесялелых сясцёр.

Раптам ні з таго ні з сяго кальнула ў грудзях у Галі Смаляк. Здавалася, нехта нябачны падсунуў жанчыне пад сэрца халодны востры цвік, які няспешкі, але настойліва паглыбляецца, зарываецца ў трапяткое цела. Пачалі дранцвець ногі і рукі, на лбе заблішчэў дробнай расой пот, а цела схаладнела. Падалося, што яе толькі-толькі выцягнулі з ледзяной паняўкі. Праз нейкае імгненне Галю кіданула ў жар. Яна абводзіла вачыма гаманлівых жанчын і дзівілася: няўжо яны не бачаць. Ад яе цела павінен зараз валам валіць густы пар, ну проста як ад загнанай на марозе кабылы.

— Казаў, што прывязець усіх памераў боты…

— … трыццаць восьмы і сорак другі будуць…

— …не ў Чысты чацвер, а ў Вербную нядзелю…

— …Ластаўка з вераб’ём ніколі не ўжывецца…

Галя слухала і не чула жанчын. Абрыўкі фраз міжволі праляталі праз вушы, не застаючыся ў галаве.

— Бабы, гляньцека, як на вясеннім сонцы падмерзла Смалячыха,— рагатнула Дуняша, зірнуўшы на Галю.— Стаіць збляднелая, быццам з малака выцягнулі.

— Столькі чакаўшы, не толькі збляднееш, але і збледзянееш,— кпліва пажартаваў нехта з жанчын.

Але тым не менш усе ўтаропіліся ў Галю.

— Сястрыца, што з табою? — першай падскочыла і падхапіла пад руку абмяклую жанчыну Таццяна Вароніна.

— Сэрца нейкая хвароба хапіла. На душы задужа турботна,— праз сілу паспрабавала ўсміхнуцца Галя.— Дамоў закарцела мне, спасу няма. Хочацца ўсё кінуць і бегма бегчы. Мо нешта здарылася з дзецьмі ці свякроўкай? Давай не будзем чакаць, Таццяначка, пайшлі пешшу. Калі б не чакалі, адразу выправіліся ў дарогу, то і дома былі б ужо.

— Ашалела ты, Смалячыха. У цябе ўсё як не ў людзей. Ногі біць ды выкручваць на калдобінах збіраецца. Няхай яно ўсё спрахне, а я не пайду.— Дуняша сплюнула збоч гурту кабет.— I што з тваімі дзецьмі здарыцца? Яны ж у школе кніжкі грызуць. Ну а пра Марфу гамонка