Волат з Мігаўкі [Содаль Уладзімір] (fb2) читать постранично, страница - 32

фальваркоўскія сядзібы, усе, без выключэння, тояць у сваіх нетрах хоць якія таямніцы, нават скарбы. То ці знаходзілі хоць-кольвек што?

— Што-кольвек знаходзілі. – кажа Ўладак. — Але да скарбаў пакуль не даходзіла. Аднаго разу наша дачка Таня знайшла на градах срэбную лыжку. Знайшла і здзівілася: гэтулькі гэтыя грады капалі-перакопвалі і ніякая лыжка не траплялася, а тут раптам на табе — адкуль не вазьміся вынырнула — цяжкая такая, чыстая, як душа Ўласава. Нават не акіслілася... Ні кропелькі.

Параўнанне чысціні срэбранай знаходкі, "нават не акіслілася", з душою Ўласава, думаеца, вельмі трапнае. Так, усе парыванні ягонай душы і сёння для нас надзённыя. Таму і наша цікавасць да постаці Ўласава такая трапяткая.

УЛАСАЎ? ЯКІ ЎЛАСАЎ?

Я ўжо не раз згадваў: па Ўласаўскіх мясцінах, па яго колішніх сцежках у ваколіцах Мігаўкі я вандраваў з Міколам Лавіцкім. Калі нам трапляліся стрэчныя падарожныя, мы не прапускалі ix. І найпершае пытанне да ix было: «Ці не чулі яны што-кольвек пра Мігаўку? Калі чулі, то дзе тая Мігаўка?.. І ці даедзем мы гэтай дарогай да тае Мігаўкі..?» Калі чалавек казаў, ведае, дзе тая Мігаўка, то пыталіся, ці быў ён хоць калі там.

— Быў, былі, — казалі, — сена там колісь касілі. Сенакос там быў.

— А калі тое было?

— Ды за калгасамі.

— А ці пра Ўласава чулі? — пытаемся мы ў таго, хто Мігаўку ведаў.

Найчасцей нашы пытанні выклікалі непаразуменне:

— Пра якога Ўласава вы пытаецеся? Пра таго, што савецкае войска немцам здаў? Навошта ён вам?

— Ды не, — пярэчылі мы. — Пра таго Ўласава, што на Мігаўцы сядзеў?

— Дык гэты Аўласам зваўся.

— Ну, хай сабе Аўлас ці Ўлас. То ці не бачылі гэтага Ўласава хоць калі? Што ведаеце пра яго?

Трапляліся нам і такія стрэчныя, якія на пытанні, ці чулі яны што-кольвек пра Ўласава, казалі: «А як жа! Чулі! Хто ж Сяргея Міхайлавіча не ведае!

— Прычым тут Сяргей Міхайлавіч! — ужо недаўменна пярэчу я.

— Дык наш Сяргей Міхайлавіч і ёсць Уласаў. Ён наш заразшні старшыня пасялковага савета.

Вунь яно што! Але і ж шчасціць Радашкавічам на Ўласавых!

ГАРАСКОПЫ ЎЛАСАВА

Неяк адзін год мы з Міколам Лавіцкім дамовіліся наведаць Мігаўку Ўласава ў дзень яго народзінаў. Пачалі рыхтавацца да свае вандроўкі.

А калі хапіліся, дык і разгубіліся: дата народзінаў у розных крыніцах розная. У даведніку «Беларускія пісьменнікі» — 16(28) жніўня. A ў польскім пашпарце Ўласава, што перахоўваецца ў Літаратурным музеі Янкі Купалы, — 10 жніўня. Разыходжанне нібыта нязначна але для гараскопаў істотнае. Калі дата народзінаў Уласава 10 (22) жніўня, ён трапляе пад знак Рака, а калі ж 16 (28) — дык ён Леў.

Паводле розных характарыстыкаў сучаснікаў Уласава, ён хутчэй нарадзіўся пад знакам Рака. От, прыкладам, як характарызавала Ўласава ягоная пляменніца: «У ім неяк арганічна спалучаліся лянота, марудлівасць і незвычайная энергія, апантанасьць». Гараскоп кажа, шго Ракі — людзі эмацыйныя, даверлівыя, адначасова апантаныя, марудлівыя, але неадступна ўпартыя.

Аўтар артыкула пра Ўласава ў даведніку «Беларускія пісьменнікі» — Генадзь Кісялёў. Тэлефаную яму, кажу пра свае назіранні. «Калі пісаўся артыкул пра Ўласава, я пра пашпарт нічога не чуў... Карыстаўся якімісь даведнікамі. Паглядзіце, якія звесткі даюць пра дату народзінаў папярэднія крыніцы...»

Паглядзеў... «Беларуская савецкая энцыклапедыя» 1974 г. наогул пра рэдактара «Нашай Нівы» не згадвае. У гэтым даведніку шмат самых розных іншых Уласавых — партызанаў, воінаў... Няма толькі ні радочка пра нашага асветніка.

Зазірнуў у Купалаўскі даведнік. Там ёсць невялікі артыкульчык пра Ўласава, але даты яго народзінаў няма, толька гады жыцця: 1874-1941.

Не значыцца дата народзінаў Уласава і ў следчай справе. Застаецца толькі зазірнуць у найноўшыя энцыклапедычныя даведнікі — «Беларускую мову», гістарычную энцыклапедыю і «ЭЛіМБел».

Але расчаравалі мяне і найноўшыя даведнікі. Прыкладам, энцыклапедыя «Беларуская мова» не дала хоць якога артыкульчыка пра Ўласава. Пра «Нашу Ніву» дала, а пра ўклад яе апекуна ў станаўленне літаратурнай мовы — ані слова.

Першай падала артыкул пра А. Ўласава (1987 г.) энцыклапедыя «Літаратура і мастацтва». Там значыцца дата народзінаў — 16 жніўня 1874. Гэтую дату паўтарыла і гістарычная энцыклапедыя.

Тэлефаную зноў Генадзю Кісялёву. «Як бы яно там ні было, якія б звесткі ні давалі даведнікі, пашпартную дату трэба ўлічыць», — раіць слынны беларускі даследнік.

Улічваем!

Што да мяне, дык я неяк сымбалічна прывязаў год народзінаў Уласава да скульптурнага фантану «Хлопчык з лебедзем» ля Купалаўскага тэатру. На ім значыцца лічба — 1874. Якраз год народзінаў Уласава.

НАЙМІТЫ З МАЛДОВЫ

Частае наведванне Мігаўкі