наадварот. Ува ўсіх ёсць заданні? Ідзіце працуйце, а мы яшчэ пагаворым.
— А потым мы скажам: у нас ужо такая аўдыторыя, у якой спадарожнікі ёсць, мы не можам выбівацца з фармату…
— Я думаў, ЖЭСы ― твая ўлюбёная тэма.
— Улад!
— Але хіба Купалаўскі ― гэта так цікава? Эксклюзіўна? Ведаеш статыстыку?
— Не эксклюзіўна… Чалавечна.
— Ты прынясі мне тэму, якую я не змагу не ўхваліць. Тады пры ўсім жаданні не будзе талерак.
«Заўтра», ― падумала я.
— Не напускай чмуту. Хуценька зрабі, а потым тэатр па трафарэце.
— Якім яшчэ трафарэце?
— Сёння талеркі, а заўтра Купалаўскі. Калі не з’явіцца нічога неадкладнага.
— З’явіцца…
3.
Аднойчы мы, студэнты чацвёртага курса, сядзелі ва ўніверсітэцкай аўдыторыі з маленькай радыёстудыяй, апранутыя яшчэ не па-веснавому, але ўжо і не ў чатыры слоі. Спазняўся выкладчык, а мы захоплена гаманілі пра ўсё на свеце. У нейкі момант я змоўкла і раптам пабачыла ўсіх разам: траекторыі размоваў, нехта глядзіць у люстэрка, перадае асадку, цісне тэлефонныя кнопкі, перапыняе таго, хто гаворыць. Усё ў светла-шэрым пустым апошнім зімовым святле ― што робіць рэчы больш рэальнымі, пластычнымі і прымушае адчуваць строгую непазбежнасць развітання з імі. «Застацца?» ― спытала я тады кагосьці ўнутры сябе.
Увайшоў нейкі незнаёмы чалавек, следам наш выкладчык. Гэтым госцем ён інтрыгаваў нас на мінулым тыдні: «Прыйдзе і многаму вас навучыць…» Мы сабраліся амаль усёй групай. Ахвотна, хорам загрымелі крэслы ― вітаем.
— Дзякуй, добры дзень, ― сказаў ён па-руску, з паўзамі паміж словамі, і вельмі лёгка ўсміхнуўся.
Гэта быў яшчэ малады мужчына з прыемным голасам (пазней ён раскрыў нам, што для гэтага трэба прамаўляць на выдыху), ільснянымі валасамі і чыстым абуткам. Валасы былі па-мужчынску рэдкаватыя, але ахайна ўкладзеныя, дорага пашыты касцюм добра сядзеў. Замест недамоўленасці або дакладнасці, якіх я ад яго чакала, у яго выглядзе была перанасычанасць ― можа быць, з-за тканіны касцюма, можа быць, з-за таго, што ён прыйшоў у студэнцкую аўдыторыю так, як з’яўляюцца весці платны семінар. Госць стаяў некалькі секунд, усміхаючыся, і я пераставала аналізаваць яго, падкупленая ўсмешкай. Даляцеў пах парфумы, добрай, хіба што кропельку знарочыстай. Адкрытая, але дзіўная пластыка: як быццам выразныя, прыгожыя жэсты доўгіх рук былі крадзенымі.
Мы глядзелі на яго з бязлітаснай студэнцкай дапытлівасцю і чакалі, калі ён пацягнецца ўжо ў кішэню па насоўку, а выцягне бясконца доўгую стужку з рознакаляровых хустачак. Чалавек гэты (ці то Антон, ці то Вадзім, без імя па бацьку) спытаў нашыя імёны, пра што-небудзь пацікавіўшыся ў кожнага. Паважліва зазіраў у вочы і пытаўся:
― А адкуль вы родам?
― А якая ваша спецыялізацыя?
― Працуеце недзе ўжо?
― Што значыць гэты знак на ланцужку? ― і так далей.
Мы ўсталі ў кола і, смеючыся, у нешта гулялі. Потым, разняволеныя, расселіся па сваіх месцах.
― Давайце пагаворым пра маўленне, ― пачаў ён. ― Бо мова ж ― гэта інструмент журналіста?
Мы заківалі. За вокнамі свісталі птушкі, крыху далей шумела шаша, і вясна была блізка, ужо адчувальная скурай, нюхам, але яшчэ нябачная. Валасы госця злёгку раскудлаціліся. Задаволены выкладчык, перадаручыўшы госцю сваё месца, сядзеў за самай далёкай партай.
― І вы, вядома, ужо знаеце, што ад таго, як падасце адну і тую ж навіну, залежыць яе ўспрыманне?
― Вядома, ― задаволена адказвалі мы.
― Тады, нарэшце, апошняе пытанне: ці хочаце вы гаварыць так, каб уплываць на вашых суразмоўцаў? І каб вас ніколі ні ў чым не абвінавачвалі?
― Ну, так, так, ― інэрцыйна калыхалася аўдыторыя.
― Я зараз дам вам… фразу. Адну фразу. А вы групкамі, як сядзіце, пашырце яе. Пераможа той, у каго будзе самая доўгая. Дазваляецца ўсё, толькі не дадавайце новых сэнсаў. Вы можаце размыльваць сэнс колькі заўгодна. Рабіце яго недакладным, абцякальным. Скажыце як мага больш і даўжэй. Карыстайцеся штампамі, зацямняйце… «Двое рабочых сустрэліся, пагаварылі пра жыццё і разышліся» ― вось ваша зыходная інфармацыя. Двое рабочых сустрэліся, пагаварылі пра жыццё і разышліся.
Студэнты імгненна зразумелі, што трэба рабіць. Нехта захіхікаў, здзіўлены такой вольніцы, хтось пажартаваў наконт рэвалюцыі. З задавальненнем, якога я ніколі ў інстытуце не бачыла, усе ўзводзілі шмат’ярусны фантан штампаў. Хуліганскі беспакараны дух заваёўваў паветра. З розных бакоў гучала:
― Пра бягучае становішча асабістых спраў…
― Пэўная колькасць прадстаўнікоў…
― Працоўнага класа…
― Правялі сустрэчу… планавую сустрэчу… па пытаннях…
Гэта рабілася падобна да збору ў міністэрстве. Перад кожным узнікала нябачная, з жоўтага дрэва кафедра. Неўзабаве ўсе загаварылі на адной мове.
― Абмеркаванні надзённых жыццёвых пытанняў, задач і праблем, ― бюракратычна бубніў мой аднакурснік.
Словы паступова гублялі сэнс, замяняліся пластыкавымі
Последние комментарии
38 минут 56 секунд назад
1 час 7 минут назад
1 час 14 минут назад
2 часов 49 минут назад
4 часов 17 минут назад
5 часов 56 минут назад