Vortaro de Esperanto 1910 [Kabe] (fb2) читать постранично, страница - 157

maniero, kun zorgo:

zorge korekti.

Zorgato.

Persone pri kiu oni zorgas, precipe neplenaĝa orfo.

Zorganto.

Persono, kiu zorgas pri iu, precipfe pri neplenaĝa orfo.

Zuavo.

Algeria soldato en araba uni- formo.

kalkano de Aĥilo estis vundebla.

Zumi.

Fari sonon

zzzz,

kiel la abeloj, muŝoj.

Zumo, zumado.

Sono zzzz, farata de la abeloj, muŝoj.

- * -

En sama formo aperis

Berlina Komentario pri la Vortaro Oficiala. Berlino 2013. -

La

Berlina Komentario

precize notas ĉiujn lingvo-elementojn de la Fundamento de Esperanto kaj de la Oficialaj Aldonoj tiel, kiel ili aperas en la oficialaj dokumentoj de la Akademio. Ĉiuj trafoj de vorto en Antaŭparolo, Ekzercaro, la Fundamentaj Gramatikoj aŭ ekster la ĝusta alfabeta pozicio en la Universala Vortaro estas kunigitaj en apartaj artikoloj. Tiel por la unua fojo en la historio de Esperanto eblas per unu rigardo ekscii la plenan enhavon de la Vortaro Oficiala. La kolekton suplementas ĉiuj Akademiaj Korektoj, indikoj pri la deveno kaj pli frua uzo de multaj vortoj, krome Lingvaj Respondoj de Zamenhof kaj privortaj rekomendoj kaj decidoj de la Akademio. Rimarkoj, komentoj pri la referenc-lingvoj kaj plusendoj inter elementoj de la Vortaro Oficiala faciligas la ĝustan interpreton. La

Berlina Komentario

pro tio estas grava helpilo por plenumi la mandaton de la Antaŭparolo eltrovi „la veran sencon de ĉiu vorto".

Pri ĉi tiu libro

La „Vortaro de Esperanto" de Kazimierz Bein, pseŭdonime Kabe, el la jaro 1910 estas la unua difinvortaro de Esperanto. Kvankam historia vortaro de antaŭ pli ol cent jaroj, ĝi daŭre estas interesa. Ĉefe ĝi helpas al la kompreno de la vort-trezoro de l' Fundamento de Esperanto, publikigita en 1905. Krome ĝi fariĝis modelo por la posta Plena Vortaro de Esperanto de 1930 / 1934, el kiu evoluis la Plena Ilustrita Vortaro de 1970, 2002 kaj 2005. En tiu kvazaŭnorma verko troveblas spuroj el la Kabe-vortaro ĝis en nia epoko.

Pri la prilaborinto

Bernhard Pabst estas juristo kaj vivas en Berlino. Li publikigis multajn detal-studojn pri la Fundamento de Esperanto kaj la Berlinan Komentarion pri la Vortaro Oficiala (2013).

[1]

Pli frua „unua provo de vortaro pure internacia" de Paul Berthelot malsaniĝo". Ĝi aperis en la de li fondita periodaĵo „Esperanto" en 1905, „debito" (n-roj, 2-3, 6-8, 10-12).

[2]

[3]

Corret. La kunsidoj de la Lingva Komitato en Barcelono. En: Lingvo Internacia 1909, p. 501-514. Tie ankaŭ anonco, ke la Kabe-vortaro baldaŭ aperos.

[4] 29-a jaro, 1959, n-ro 4, p. 441-442.

[4] Ĝi proponis i.a. novan pronomon „iŝi" apud „ili", paralele al „li" kaj „ŝi" laŭ la franca modelo de „ils" kaj „elles", ŝanĝis la formon de Fundamentaj vortoj (harengo anstataŭ haringo, alumedo anstataŭ alumeto k.t.p.) kaj enkondukis multajn novajn vortojn.

[4]

Tie ĉi Bourlet aludas al la ecoj de la „Plena Vortaro" de Boirac, kiu malgraŭ sia nomo estas ĉefe inventario de la formoj troveblaj en la tiamaj vortaroj por faciligi decidojn, kiuj estas preferindaj. Fakte temas pli pri prepara studo por verki unuecajn vortaroj, ol pri jam finfarita vortaro - aspekto, ofte miskomprenita de la tiama publiko.

[4] Oficialaj Informoj de la Akademio de Esperanto, n-ro 9 [OI 9]. En: Aktoj de la Akademio, III, 1975 - 1991 (Oficiala Bulteno de la Akademio de Esperanto, n-ro 11). Ne plu valida, anstataŭigita per OI 12 de 2009-05-04. Tie la Akademio rekomendas „Egiptujo / Egiptio" kaj por la landano „egipto".

[4] Golden. En: Monato, 10-a jaro 1989, n-ro 10 (Okt.), p. 20.

[5] Golden. Malfruiĝinbta plendo. En: Monato, 13-a jaro 1992, n-ro 3 (Marto), p. 7. Temas pri forte mallongigita versio de lia samtona artikolo „Aŭtodafeo por la vortaro de Kabe!" En: Nia Bulteno, Informa Bulteno de Portugala Esperanto-Asocio, 1991, n-ro 54 (Nov-Dec), p. 18-19. Dum la mallongigado la redakcio de Monato enigis multajn lingvajn erarojn. La supra citaĵo laŭ la korektita versio en Monato 1992, n-ro 7 (Jul.), p. 7. Antaŭe jam: Kelkaj kritikaj rimarkoj pri la vortaro de Kabe. En: Nia Bulteno [Portugalio] 1990, n-ro 50 (Sept-Okt), p. 10, 12.

[6] Citita laŭ la bibliografio de la verkaro de Bernard Golden, stato 2010-05-09, elŝutebla de

http://web.t-online.hu

. Tie krome: Kial Kabe fariĝis renegato (Ĉapitro el la ukronia* [? tiel] historio de la esperanto-movado). En: Spektro 1994/1 (3), p. 17-20.

[6] [La maljuna patrino senespere atendas la revenon de la filo, laboranta sur la lasta ŝipo, kiu dum la ŝtormo estas ankoraŭ sur la maro kaj preĝas en la apudstranda kapelo:] „Kompatu min, mizerikorda Patrino, murmuretis ŝi petege ...". „Patrino, plena de mizerikordo, kompatu min! ploregis ŝi malespere ... " k.t.p.