Мэдыі ў посткамуністычных грамадзтвах: аб’ектыўная інфармацыя супраць ідэалягічных скажэньняў (fb2) читать постранично, страница - 3

азербайджанцы… Российские демократы тоже, кстати, стали ненавистной национальностью. Такого на Руси давно не было. Зона. Пахан. Наперсточники. Власть играет с нами в колпачки.

Допустим, она говорит нам: нужно очищать русский язык. Глупо. Язык сам себя очистит, а больше, чем политик и государственный чиновник, его никто не загрязняет. Но мы поднимаем колпачок и видим, что защищают не язык, а зачищают писателей, литераторов, которые не так, как все, видят мир. Появились первые литературные диссиденты — Владимир Сорокин, Баян Ширянов. Эстеты, никакой политики. Но вспомните Андрея Синявского: что он сказал на суде в 68-м году: “У меня с властью расхождения чисто эстетические”. Вот и приехали.

Власть нам говорит: Григорий Пасько — шпион — и с шумом и грохотом сажает его в лагерь строгого режима. Опять колпачки и наперстки. Потому что в это время под шумовой завесой заканчивается расследование гибели подлодки “Курск”, и из-под суда уводят истинных военных преступников — адмиралов от наказания: кого — в Совет Федерации, кого — на другой флот. Вот вам и наперсточники. Вот вам и колпачки. Вот вам и система информационной безопасности. Главное, все время ссылаются на суды. Мол, идите в суды, они вас и рассудят. Но за последние годы ни один суд в России не встал на сторону незаконно обиженного, незаконно оскорбленного. И никакой гарант Конституции даже не думает помогать, а наоборот, тихо говорит: “Вы у меня наглотаетесь пыли по судам”. Вот и наступает наказание без преступления.

Я только что вернулся из Владивостока и Уссурийска, проведывал Григория Пасько. Уже почти и без всякой цели. Потому что дело они свое сделали. Проведывал просто так — поддержать, теперь уже как друга. 21-ый век. А место назначения для интеллигента всё то же — тюрьма. Короче, места не столь отдалённые. Вот вам и система информационной безопасности.

Альмантас САМАЛЯВІЧУС, Прэзыдэнт Літоўскага ПЭН-клюбу. ЦЯЖАР СВАБОДЫ, АЛЬБО ЛІТОЎСКІЯ МЭДЫІ Ў ПЕРАХОДНЫ ПЭРЫЯД

Тэрмін “посткамунізм” падчас публічных дыскусіяў у Літве ўжываецца толькі прыпадкова, і амаль заўсёды ненаўмысна. Магчыма, гэта адбываецца зь некалькіх прычынаў: з аднаго боку, ужываньне гэтага тэрміну адразу ж нагадвае пра непрыемнае мінулае, якое многія людзі зьведалі за Саветамі, і цяпер хацелі б забыцца на яго, а з другога боку, у сучасным палітычным і культурніцкім дыскурсах перавага аддаецца такім паняткам, як “рынкавая эканоміка”, “заможная дзяржава”, “дэмакратыя”, “лібэральныя традыцыі” й г.д. Насамрэч усе гэтыя паняткі адсылаюць нас не да існай рэчаснасьці, а толькі паказваюць на нешта праектаванае й пажаданае, што яшчэ мусіць паўстаць у найбліжэйшай будучыні.

Акрамя таго, гэтыя словавыя фантомы дапамагаюць стварыць уражаньне, што посткамуністычныя варункі ўжо дарэшты пераадолены, і мы пераможна рушым у абяцаную зямлю Эўрапейскага Зьвязу, а сёньняшнія сацыяльныя рэаліі — толькі часовыя нязручнасьці, якія вось-вось зьнікнуць, пасьля чаго пачнецца бум няспыннага росту дабрабыту. Зьвяртаючы ўвагу на тое, што гэтыя паняткі азначаюць нешта іншае, я не хачу сказаць: маўляў, літоўскае грамадзтва пакутуе на адсутнасьць дэмакратыі. Хутчэй,— трэба сказаць — яно пакутуе ад няздольнасьці скарыстаць з таго, што дае яму дэмакратыя.

Пасьля дзесяцігодзьдзя незалежнага існаваньня літоўскія мэдыі маюць больш праблем, чым яны мелі раней. Нават павярхоўнае параўнаньне таго, што пісалі штодзённыя літоўскія газэты дзесяць год таму й што яны кажуць сваім чытачом сёньня, паказвае: шмат у якіх адносінах гэтыя газэты ёсьць толькі слабым ценем сьмелых і шматабяцальных праектаў, паўсталых падчас змаганьня супраць цэнзуры й улады ў памкненьні Літвы да незалежнасьці.

Агляд літоўскай прэсы за першыя пяць год ейнага незалежнага існаваньня паказвае, што былы абаронца свабоды слова адмовіўся ад сваіх былых амбіцыяў, а журналісцкія расьсьледаваньні й аналітычныя публікацыі саступілі месца павярхоўным забаўляльным матэрыялам, адлюстраваньню спакусьлівага ладу жыцьця новарышаў, дэманструючы журналістыку нізкапробнага кшталту. Падаецца, што яна, журналістыка, ня вытрымала іспыту незалежнага існаваньня, да якога так імкнулася ў часе апошніх дзён перабудовы. І, што яшчэ больш небясьпечна, галоўныя штодзённыя выданьні аказаліся моцна зьвязанымі з уладнымі структурамі.

Найбуйнейшая незалежная нацыянальная газэта “Ліетувос рытас”, якая цягам некалькіх гадоў мела рэнамэ найбольш аб’ектыўнага выданьня й якую ўхвалялі за ейнае змаганьне супраць карумпаваных палітычных дзеячоў, два гады таму аказалася ў цэнтры вялікага скандалу, калі выявілася, што ейны галоўны рэдактар і прэм’ер-міністар праводзілі разам ўікэнды за мяжой, і, прытым, абодва зацята адмаўлялі гэты факт да таго моманту, пакуль не зьявіліся дакумэнтаваныя пацьверджаньні.

Многія чытачы газэты ўрэшце рэшт зразумелі, што адмаўленьне існаваньня блізкіх стасункаў паміж габінэтам прэм’ер-міністра й штодзённай