I я у дзяцінстве не ведаў калыскі,
Не ведаў утульнае цёплае хаты,
Замест калыханкі, схіліўшыся нізка,
Спяваў у цяплушцы салдат барадаты:
«Віхуры варожыя веюць над намі»...
I ў нашай цяплушцы свісталі вятры,
Смяяліся хлопцы: «Пакончым з панамі,
Як толькі усе даядзім сухары».
I мне аддавалі шурпаты i горкі
Сухар са свайго баявога пайка,
A самі круцілі цыгаркі з махоркі
I песню зацягвалі пра Ермака.
Пасля, пасадзіўшы на мулкім калене,
Чырвонаармеец пытаўся не раз:
«Ты ведаеш, браце, а хто такі Ленін
I што ён гаворыць пра нас?»
I я, ашчаперыўшы шыю худую,
Услед паўтараю за ім:
«Мы наш, мы новы свет збудуем,
Хто быў нічым, той стане ўсім!»
Салдацкія вочы адразу цяплелі
I бачылі заўтрашні дзень прад сабой,
А побач матросы натхнёныя пелі,
Што гэта апошні, рашаючы бой.
Вось так у цяплушках, у дымных бараках
Мае аднагодкі раслі.
Не ведалі мы, што ужо аб рабфаках
Ільіч гаварыў у Крамлі.
Што ён ужо бачыў агні Днепрагэса,
Адзначыў на карце Кузбас
I марыў, што ў нетрах сібірскага лесу
Уздымецца горад для нас.
I разам з бацькамі мае пакаленне
Валіла тайгу i драбіла каменне,
Закладвала домны, капала каналы —
Лажылася позна, а рана уставала,
Жыло у палатках у сцюжы i ў буры,
Каб горад узняўся хутчэй на Амуры,
Стаяла на варце дзяржаўнай граніцы
I помніла: трэба вучыцца, вучыцца.
Трымала вінтоўку, кайло i лапату
I слухала лекцыі па сапрамату,
Ішло вечарамі ў партыйную школу
I ворагаў біла каля Халхін-Гола.
Маё пакаленне, мае аднагодкі,
Пачуўшы трывогу, надзелі пілоткі
I ў цеснай зямлянцы кляліся ўрачыста:
— Лічыце
мяне
камуністам!
I кожны быў братам,
I кожны быў другам
Ля сцен Ленінграда,
У пекле над Бугам.
Куды б ні вяла нас крутая дарога,
За намі заўсёды ідзе перамога —
У льды Антарктыды, у неба прасторы,
Дзе новыя ўсходзяць савецкія зоры.
Ідуць дажджы i днём i ноччу,
Апалі мокрыя лісты,
Вада асенняя булькоча,
Старыя зносячы масты.
Размокла на дарозе гліна,
Канавы поўныя вады,
I у разбітых каляінах
Па трубкі грузнуць абады.
Світае днём, i днём змяркае,
Куды ні глянеш — змрок i змрок,
Нібы над Енісейскім краем
Замкнулі сонца на замок.
I ночы чорныя, як сажа,
Здаецца, бездань за сцяной.
Ніхто дарогу не пакажа,
Ніхто не пусціць на пастой.
А ты ідзеш, прамок дазвання,
Закляклі ногі, ледзь жывы.
Цябе, нібы на пакаранне,
У воласць кліча станавы.
Збіраўся дабрысці да ночы,
Ды не прайшоў i тры вярсты,
Як зніклі сцежкі ля абочын,
Як раптам выраслі кусты.
Куды ісці?
У чорным полі
Адзін блукаеш, як сляпы,
Табе шыпшыннік шчокі коле,
Малоціць дождж у тры цапы.
На паўаршына грузнуць ногі,
Чыркі размоклі у вадзе.
Ды па загаду станавога
У воласць Пронікаў ідзе.
Кляне i цемрадзь, i парадкі,
Ураднікаў, i станавых,
Што за патравы i падаткі
У воласць гоняць ледзь жывых.
Ды болей не ступіць ні кроку,
Прысеў, намацаўшы пянёк,
Зірнуў навокал:
дзесь далёка
Мільгнуў маленькі аганёк.
Жывы, трапечацца, палае,
Яго й дажджы не залілі,
Нібыта зорачка малая
Адна гарыць на ўсёй зямлі.
Рукамі расхінуўшы вецце,
Устаў стары, прыбавіў крок,
Ідзе туды, дзе ярка свеціць
Жывы маленькі аганёк.
Канавы, зараснікі глогу
Ужо мінуў стары даўно.
Яму паказвае дарогу
Чыёсьці светлае акно.
У раму стукнуў асцярожна
I кажа:
— Госпадам прашу,
Пусціце ў хату, калі можна,
Ратуйце грэшную душу.
— Хутчэй заходзьце, калі ласка...
Усё, усё здымайце прэч,
Чыркі сушыце,
апаяску
I світку вешайце на печ.
Сядайце, вось i чай дарэчы,
Кладзіце цукар... ну, нішто? —
I гаспадар яму на плечы
Сваё накінуў паліто.
I чай гарачы уиакладку
Спакойна сёрбае стары,
Вядзе размову пра падаткі
I беззямельныя двары:
— Прапала матухна-Расея,
Жабрачыць з восені сяло.
Яшчэ у нас на Енісеі
Такога зроду не было.
А гаспадар прыжмурыў вока,
Па светлай гладзіць барадзе,
Устаў, прайшоў шырокім крокам
I кажа:
— Не, не прападзе!
Мы не дазволім ёй прапасці,
I вы, i. вашы землякі.
У нас такое будзе шчасце,
Настане лад у нас такі,
Што свет Расіі пазайздросціць,
Унукам нашым i сынам.
Патрэбна толькі болей злосці,
I болей сілы трэба нам!
...На дзень займалася патроху
У глухой сібірскай старане.
Усім паказвала дарогу
Святло у ленінскім акне.
Апоўначы, калі сціхае горад
I тухнуць вокны у суседнім доме,
Калі ляцяць апошнія сняжынкі
I гімн яшчэ ў прыёмніку гучыць,
Дачка дамоў прыходзіць з інстытута,
Прыносіць коцікі i весела жартуе,
Што пахне снег вясноваю вадою,
А снегам пахне ранняя вясна.
Яна прыносіць тоўстыя канспекты,
Тугія скруткі ватманскай паперы,
Бярэ лагарыфмічную лінейку
I, мабыць, да світання не засне.
А на стале — часопіс «Юны тэхнік»
I карта нашай сонечнай сістэмы,
Цвічкі, стамескі, лобзікі, свярдзёлкі
I сынаў папяровы самалёт.
Пра што сягоння мараць нашы дзеці?
Ix вабяць электроніка i космас,
У ix свае праблемы i трывогі,
Якія нам нялёгка зразумець.
А каб зірнуць на ix гадоў праз дваццаць,
Дазнацца, што яны зрабіць паспелі,
Куды праклалі новыя дарогі,
I ці не вельмі збіты Млечны Шлях,
Узяць білеты на касмічны лайнер
I паляцець у госці к марсіянам...
Фантастыка?
A колькі год мінула,
Як першы спадарожнік стартаваў?
I тут я ўспомніў пра сваё дзяцінства
Пад цёмнай саламянаю страхою,
З шаптухамі, папамі, знахарамі
I невялічкім дымным каганцом.
Здаецца гэта мне былым стагоддзем.
Здаецца, нешта каляндар наблытаў:
Калі лічыць па зробленай рабоце, —
Прайшло не пяцьдзесят, а дзвесце год.
Я азіраюся i думаю заўсёды:
А што было б, каб не радзіўся Ленін,
Каб у кастрычніку не паднялі паўстанне,
Каб не ўвайшла «Аўрора» у Няву?
Сядзеў бы я i сёння ў курнай хаце,
Тачыў бы верацёны пры лучыне,
Насіў бы лапці, зрэбныя кашулі
I вечным бы нядоімшчыкам быў,
Баяўся б старасты, урадніка i бога,
Глядзеў бы на чыгунку, як на дзіва,
Насіў бы крыж усё жыццё на шыі,
Як цяжкае i мулкае ярмо.
А белы свет канчаўся б за узгоркам,
I толькі б не канчаліся нястачы,
I толькі крыўды, гора i знявагі
Я ў спадчыну б унукам перадаў.
He ведаў бы ні Пушкіна, ні Гётэ,
Не бачыў бы палотнаў Рафаэля,
Застаўся б невядомым Цыялкоўскі,
A Маякоўскі кайданы б насіў.
Галоўнага канструктара не мелі б,
Не сустракалі б нашых касманаўтаў,
Не рыхтавалі б новых да палётаў,
Бо ix у нас напэўна б не было.
Калі б не рэвалюцыя, не Ленін,
Калі б не камсамольскія пуцёўкі,
Не светлыя чытальні інстытутаў,
Нам бы сваіх каханых не сустрэць.
Усё жыццё тады пайшло б іначай:
Былі б у нас цяпер другія сем'і,
Другія дзеці i сябры другія,
А тых, што ёсць, ніколі б не было.
Руда рудзела б пад гарой Магнітнай,
Гула б тайга на берагах Амура,
Каля Старобіна ляжалі б сільвініты,
А на Палессі панаваў каўтун.
Вякамі людзі марылі пра шчасце,
Складалі казкі пра сваё збавенне,
Шукалі мужных волатаў, а потым
За імі ўслед на катаргу ішлі.
Павінен стаць быў Леніным Ульянаў,
Каб увабраць любоў i гнеў народа,
Паклікаць самых дужых i адважных
I павярнуць усёй планеты лёс.
Мы ўсе яго сучаснікі i сведкі,
Як ён жыццё i лёсы перайначыў.
I нашыя нашчадкі пазайздросцяць,
Што продкі ix пры Леніне жылі,
Што бачылі той самы дождж i хмары,
Якія бачыў Ленін над Масквою,
Чыталі тыя самыя газеты,
Што Ленін кожнай раніцай чытаў.
Той самы хлеб, цяжкі, шурпаты, глёўкі,
Што еў Ільіч i мы ў дзяцінстве елі,
I пакляліся Леніну жывому
Быць гэтай клятве вернымі заўжды.
Апошні раз мы не стрымалі слёзы
У студзені, калі гулі сірэны,
I сцюжа лютавала над зямлёю,
I ўпершыню пачулі — Маўзалей.
Мы ўсе за тую зіму пасталелі
Так, як у горы сіраты сталеюць,
I сталі вочы вострымі, сухімі,
А плечы i дужэй, i трывалей.
Здавалася, што ленінская воля
I сіла перайшлі ў мільёны сэрцаў,
Што гэтай сілы, мужнасці i веры
I гэтай праўды хопіць на вякі.
Нам стала неабходна, як паветра,
Нялёгкая гарачая работа,
Бо сэнс жыцця, i нашае бяссмерце,
I шчасце пакаленняў толькі ў ёй.
Прымаюць нашы дзеці эстафету
Ад першых трактарыстаў i вучоных,
Ад сталявараў, дойлідаў, хірургаў,
Каб новым пакаленням перадаць.
Спрачаецца, працуе, марыць Ленін,
I кожны з нас, калі бывае цяжка,
К яму ідзе па мудрую параду,
Бо ён вось тут, у сэрцы i ў душы.
Ён выступае на Дваццатым з'ездзе,
Усе мы чуем ленінскую праўду,
Суровую, адкрытую, святую,
Што вучыць нас, вядзе i беражэ,
Што адкрывае нам такія далі,
Дае такую ўпэўненасць i сілу,
Такую мудрасць i такую волю,
Якая зможа ўсё перамагчы.
То свеціцца блакітнымі агнямі,
Гартуе сталь, то праз сівую сцюжу
Вядзе цяжкія гулкія саставы
Энергія жывога Ільіча.
Мы Леніна маглі б i сёння бачыць
Не ў гранітным строгім Маўзалеі,
А на трыбуне, на Чырвонай плошчы,
З заціснутаю кепкаю ў руцэ.
Ён мог бы жыць не толькі ў нашых сэрцах,
A i ў сваёй маленечкай кватэры,
Убачыць Брацк i зорныя вышыні
I слухаць бой курантаў у Крамлі.
А мы за гэты час прайсці паспелі б
Яшчэ далей, яшчэ вышэй узняцца,
Калі б хоць два ці тры дзесяцігоддзі
Ён з намі жыў i з намі працаваў.
Яшчэ ж яго паплечнікі працуюць
I выступаюць на партыйных з'ездах,
Любуюцца святочнаю Масквою.
Яшчэ яго равеснікі жывуць.
А што было б, каб Ленін жыў дагэтуль?
Нікога б мы не страцілі ніколі,
Пабудавалі б, што збудуем заўтра,
Зрабілі больш i менш перажылі б.
Магчыма, што фашысцкая навала
Не падпаўзла б да нашага парогa,
А каб адважылася, каб паспрабавала,
Ніколі б не пусцілі за парог;
Не ведалі б трывог i недаверу,
Не чулі б пра унжлагі i сіблагі,
A Постышаў, Якір i Тухачэўскі
Былі б заўсёды ў баявым страі.
Салдаты, што загінулі пад Брэстам,
Касілі б сена i стагі вяршылі,
Заводы i плаціны будавалі б
I адпраўлялі ў космас караблі.
Слупкі дагэтуль невядомых формул,
Сімфоніі i оперы пісалі б,
Карціны i натхнёныя паэмы,
Якіх за ix ніхто не напісаў.
Мы ix напішам, мы усё здабудзем,
Бы кожны сёння за траіх працуе,
Бо кожны прагне ўсё зрабіць, што трэба,
I нават немагчымае зрабіць.
Бо кожная цагліна, кожны колас,
Сагрэтыя шурпатымі рукамі
I клопатамі партыі пра шчасце,
А шчасце ў нас завецца — Камунізм.
Заўжды жыве у нашых сэрцах Ленін,
Што свет i нашы лёсы перайначыў,
Што нам адкрыў бязмежныя вышыні,
Што партыю ў баях загартаваў.
Яна — наш розум, нашае сумленне,
I праўда непадкупная, i вера,
Надзейны компас у цяжкой дарозе
I самы ясны, самы мудры зрок.
Мы ведаем, што наша пакаленне
Узыдзе на вышыні камунізма
Пад ленінскім непераможным сцягам,
I ўслед за намі пойдзе цэлы свет.
Няхай растуць спакойна нашы дзеці,
Няхай рашаюць цяжкія задачы,
Няхай працуюць, думаюць i мараць
Пра новы дзень i пра наступны век.
За ўсё жыццё я столькі слоў сказаў
I выслухаў, што ix ніхто не злічыць,
Што ix ніхто ніколі не запомніць,
Ды i ці варта ix запамінаць?
Яны знікаюць, як у полі вецер,
I галасы змаўкаюць назаўсёды,
Што мне калісьці сэрца хвалявалі
I не давалі да зары заснуць.
A ў памяці жывуць сяброў абліччы:
На ix то боль, то радасць, то усмешка,
Святыя слёзы першага кахання,
Адкрыты рот, як у нямым кіно.
Я зноў гляджу ў бяздонныя глыбіні
I хлопчыка маленькага гукаю...
У шарачку, у лапціках лазовых
Ён ажывае ў памяці маёй.
I я пазнаць у ім сябе спрабую,
Гляджу зусім староннім чалавекам,
Як ён у спёку барануе ляды,
Дужэе, i сталее, i расце.
Як ён ідзе мурожнымі лугамі,
Пад белымі аблокамі, з касою.
Як на узлессі спелыя суніцы
Губамі ловіць, лежачы ў траве.
То возіць дровы ён у завіруху
I падае ў сыпучыя сумёты,
Дрыжыць ад лютай сцюжы заінелы,
Аж слёзы прымярзаюць да шчакі.
А ўвечары гудзе агонь у печы,
Цвыркун тугу да раніцы пілуе,
Шуміць завея па замшэлых сценах
I вокны замятае да брывей.
Мігае кнот у трохлінейнай лямпе,
У цёплай хаце рошчынаю пахне,
Сухімі смалякамі, сырадоем
I снегам, што ў парозе растае.
Пяе паціху каля печы маці,
А чорны цень ад прасніцы здаецца
То лесуном, то казачнікам-дзедам
З кудлатаю густою барадой.
Такім жыве у памяці дзяцінства.
Няхай такім яно i астаецца
Да самае апошняе хвіліны
I да апошняй кропкі у жыцці.
Ідзе хлапчук асеннімі шляхамі
У свет прасторны i адкрыты насцеж.
А што ён знойдзе, што ён можа страціць?
Kaго сустрэне? Пасябруе з кім?
Ніхто ж не чуў, што ён жыве на свеце,
Ніхто яго нікуды не чакае,
Ніхто у хату першы не запросіць,
А ён ідзе ў адкрыты насцеж свет.
Бо ўсюды ёсць прытулак чалавеку,
У сэрцы, за сталом i пад страхою,
I хлеб i соль дзяліць умеюць людзі
З далёкімі i з блізкімі людзьмі...
Ляцяць лісты па вуліцах Бабруйска,
Галосіць сівер у пустых завулках,
Я ўпершыню іду на біржу працы
I станаўлюся ў доўгую чаргу.
Яшчэ апошні ў горадзе рамізнік,
Па сумяшчэнню мабыць, кожны ранак
Пілсудскага i Чэмберлена лае
i прадае газету «Камуніст».
Дзяўчаты у юнгштурмаўках i ботах,
У паркалёвых хустачках чырвоных
Бягуць на сход, на маладзёжны дыспут,
I я за імі назіркам хаджу.
Ды нечакана сэрца засмылела
Па роднай хаце, па асеннім полі
З гусінымі чародамі ў тумане,
З трывожным крыкам позніх журавоў.
Падумалася з болем i надзеяй:
Адны ляцяць, другія астаюцца
I вышыню ніколі не пабачаць,
Не заляцяць за першы небасхіл.
А мне тады здаваўся вышынёю
Зашклёны дах у беладрэўным цэху,
Пракопчаны густым сталярным клеем,
Прапахлы пілавіннем i смалой.
Я не шукаў тут лёгкае работы...
З жалезнаю аднакалёснай тачкай
Мы абагнулі тры разы экватар,
Хоць i не выйшлі з цэхавых варот,
Мы цэлы лес за зіму перавезлі,
Набраклы шкіпінарам i жывіцай,
З чырвонымі празрыстымі сучкамі
I меткамі гарачае пілы.
Нам не ігралі урачыстых маршаў,
Не выдавалі граматаў i прэмій.
Ніхто пра ix ніколі i не думаў,
Ніхто сябе героем не лічыў.
А я хлапцам, бязвусым i бясслёзным,
Што мерзлі ў сцюжу першай пяцігодкі,
Дзяўчатам у пацёртых целагрэйках
Паставіў бы найлепшы манумент.
Цяпер адны спраўляюць юбілеі,
Другіх скасіла смерць пад Ленінградам,
Над Мінскам, пад Варшаваю, Берлінам,
A іншых — на дарогах Калымы.
Але жывуць у памяці заўсёды
Вясёлыя, гарачыя, худыя
Рамантыкі, паэты, алтымісты —
Далёкія равеснікі мае.
Я клічу вас, я запрашаю ў госці —
Прыходзьце да мяне хоць кожны вечар,
Хай будзе цесна, дымна, як калісьці, —
Нам з вамі ёсць пра што пагаварыць.
Вы, мабыць, не паверыце адразу,
Што мы кіруем электронным мозгам,
Што з Марса далятаюць пазыўныя,
A касманаўты — нашы землякі,
Што каля Мінска — атамны рэактар,
Што б'ецца сэрца у руках хірурга,
Што без пасадкі рэактыўны лайнер
Пералятае з лета у зіму.
Вы чуеце, як на далёкай Кубе
Чытаюць па складах: «Масква» i «Ленін»
Як на зямлі на ўсіх вядомых мовах
Даўно пяюць «Інтэрнацыянал»?
Вы чуеце?
А мне паверыць цяжка,
Што вас няма сягоння побач з намі,
Што вы даўно замоўклі назаўсёды,
Што кожны толькі ў памяці жыве.
Здаецца мне, што бачу вашы спіны,
Прысыпаныя першым мяккім снегам,
Здаецца, вы бяжыце на работу
I не было вам часу пасівець...
Мы ведаем, што замянілі паўшых
На маршы, за канвеерам i ў полі.
А чым заменіш трапяткія сэрцы,
Што так любілі родную зямлю?
А чым заменіш неспакойны розум,
Што біўся да апошняе хвіліны,
Што ўрэзваўся ў глухую невядомасць,
Што мог бы неадкрытае адкрыць,
Што мог знайсці гаючую вакцыну
Ад страшнай неадольнае хваробы,
Што растапіў бы лёд у Запаляр'і,
Каб красавала i цвіла зямля?
А колькі фізікаў, паэтаў, астраномаў,
Няўрымслівых, лабастых, непакорных,
Сказаць галоўнай праўды не паспела.
I гэта ўсё — равеснікі мае.
Яны не прыйдуць болей на спатканне,
Яны нічога болей не адкрыюць,
I толькі маці доўгімі начамі
Ў трывожных снах усё калышуць ix.
Калышуць i спяваюць калыханкі,
То ў дальнюю дарогу выпраўляюць.
А дачакацца аніяк не могуць,
I ўсё глядзяць на захад i на ўсход.
I берагуць лісты i «пахаронкі»,
I кажуць: «Гэта ўсё, што асталося
Ад самых дарагіх i самых кроўных,
Што не прыйшлі з апошняе вайны».
Не!
Асталася нашая Радзіма,
Чырвоны сцягi ленінская праўда,
Што стала вечным компасам сумлення,
Што ў строй вярнула мёртвых i жывых.
Не!
Асталася дабрата людская,
Любоў i дружба, ласка i спагада.
I першыя сустрэчы, i каханне
Тых, што прыйшлі у свет пасля вайны.
Яны бягуць з ракеткамі на корты,
Гуляюць у футбол i пішуць вершы,
Даследуюць пратоны i нейтроны
I часта ў неба зорнае глядзяць.
А падрастуць, паходзяць з мазалямі, —
I поруч з намі стане пакаленне
Няўрымслівых, трывалых, неспакойных,
За ўсё адказных на зямлі людзей.
Я уяўляю змену пакаленняў
Жывою шматступенчатай ракетай:
Яшчэ адна ступень у поўнай сіле —
Наступная ўключаецца ступень
I працінае новыя вышыні,
Адвечныя знаходзіць таямніцы.
Што не паспела наша пакаленне,
Паспеюць дзеці нашыя зрабіць.
Яны, упартыя, цыбатыя, худыя,
Заўзятыя плыўцы i футбалісты —
Курчатавы, Гагарыны, Купалы
Спяшаюцца у дваццаць першы век.
Я ім зайздрошчу, i заўжды здаецца,
Што зноў іду з равеснікамі побач,
Вясёлымі i вечна маладымі,
I сам на дваццаць год памаладзеў.
Няхай не зарубцоўваецца памяць,
Няхай i кроваточыць, i баліць,
I смагай неўтаймованаю паліць,
Якой ніхто не можа наталіць.
Жыву нібыта тысячу стагоддзяў:
Пры мне, здаецца, маманты раўлі,
Раслі лясы на захадзе i ўсходзе
I не было ні жыта, ні раллі,
Паўзлі пачвар раз'ятраныя пашчы,
Звісаў з хвашча пражэрлівы павук,
I ўпершыню мой валасаты прашчур
Падняўся i сагнуў рагаты сук.
Не слухаліся скручаныя пальцы,
Не выпрастацца згорбленай спіне,
I ўсё ж перамаглі неандэртальцы
У бойцы за сябе i за мяне.
Я i цяпер яшчэ ад жаху стыну,
Хоць i не ўспомню, у каторы век,
Ад зайздрасці разгневаны,
дубіну
Падняў на чалавека чалавек.
Гартае памяць новыя стагоддзі,
Хоць я не бачны, але ўжо жыву,
I за мяне кладзе пры ўсім народзе
На плаху Сценька Разін галаву.
Гудзе казённых барабанаў пошчак.
Я помню год i ведаю, калі
Грымелі залпы на Сенацкай плошчы
I пяцярых на кару павялі.
Я ведаю заплаканыя вёскі
(Апроч жыцця, усё было ў цане).
Тады з пятлёй на шыі Каліноўскі
Апошні ліст пісаў i да мяне.
Наўкол палалі панскія палацы.
Сярод лясоў i здратаваных ніў
Ішоў i я з паўстанцамі ў паўстанцы,
A герцанаўскі «Колокол» званіў...
Я помню барыкады Краснай Прэсні,
У Смольным — варанёныя штыкі
I крокі Ільіча.
Па ўсходцах лесвіц
Яны вядуць у новыя вякі.
Як кроў у кроў, як пругкае дыханне,
Як вочы, бровы, як гарачы рот,
Удары сэрца, пачуццё кахання,
Так памяць пераходзіць з роду ў род.
Няхай свайго не ведаю пачатку,
Не ведаю апошняе мяжы,
Бо жыў у продку, бо жыву ў нашчадку
У чулым сэрцы, у жывой душы.
Я перадам святую праўду века,
Што ў промнях сонца, з дыму i крыві
Да новых зор узнесла чалавека
Для шчасця i вялікае любві.
Паклічу ў сведкі спаленых, распятых,
Але заўсёды юных i жывых,
Каб нашы ўнукі ў будні i у святы
Не забываліся пра ix.
Я раскажу пра пекла ў Хірасіме
Прапраўнуку прапраўнука майго,
I ні адзін разумны не падніме
Смяротны смерч адзін на аднаго.
Зямля жыве: у бераг б'юць прылівы,
У вырай адлятаюць жураўлі...
Зямлянін я. I я таму шчаслівы,
Што ўсім хапае месца на зямлі.
Мы не дадзім яе крывёй запляміць,
Жывое растаптаць i спапяліць!
Няхай не зарубцоўваецца памяць,
I не дае спакою, i баліць.
Ты часта казала, што песенька спета, —
Вясна мінавала, a бабіна лета
Цябе замятае сухімі лістамі,
Што болей ніхто не трывожыць лістамі,
Ніхто не чакае цябе на спатканне,
Ніхто на цябе, як калісьці, не гляне.
A колісь глядзелі, a колісь чакалі,
Спачатку ля школы, пасля на вакзале.
Ты ночы не спала, лічыла мінуты,
Калі ён прыедзе дамоў з інстытута.
Да рання сядзелі у скверы, ля клуба,
I доўга смылелі гарачыя губы.
Ты шчасцю свайму пазірала ў вочы,
Ты чула, як сэрца ля сэрца стукоча,
Любіла начамі пад ліўнямі мокнуць,
Хадзіць, аж пакуль салаўі не замоўкнуць,
Глядзець, як знікае каханы ў тумане,
I думаць: «А колькі гадзін да спаткання?»
Вы разам чыталі, смяяліся, пелі,
I ўсе гаварылі, што хутка вяселле.
Аднаты казала: «Ніколі не позна»
I бегла дахаты сцяжынкаю роснай.
Цяпер ты шкадуеш, што ў майскія ночы
Залішне сумленна заплюшчвала вочы,
Што сцерлася ў памяці нейкая рыса,
Што болей нікому не скажаш: «Вярніся»,
Другога не стрэнеш, другіх не шукаеш,
Калі аднаго назаўжды пакахаеш.
Табе нічыёй не патрэбна спагады,
Што бабіна лета, што час лістападу,
Што косы завеяла першая замець,
Што нумар застаўся на целе на памяць.
А памяць, яна не старэе ніколі:
Дарога ў Майданак, i голае голле,
I сівер насустрач, i тысячы босых,
Скаваныя рукі, абрэзаны косы.
А дым, нібы хмара, вісіць над парканам
«Як хутка мяне разлучылі з каханым,
Нявестай была, a зрабілі ўдавою...»
Ды свішча бізун над тваёй галавою.
Цябе бессаромна салдаты раздзелі —
Лічылі радзімыя плямкі на целе,
Глядзелі у вочы i з нейкаю мэтай
Запісвалі доўга імя i прыкметы.
Ты тройчы ўцякала ад смерці i згубы.
Свістала завея ў жалобныя трубы,
Як здані, стаялі сівыя фальваркі,
I рвалі дзявочае цела аўчаркі.
Цябе на світанні вялі ў крэматорый,
Апошняя хмарка плыла над табою...
Ды раптам аднекуль чырвоныя зоры
Уляцелі, як іскры гарачага бою.
Чырвоныя зоры, знаёмыя твары,
Знаёмыя вочы глядзелі з-пад каскі,
Засмяглыя губы шапталі: «Таварыш»,
I падалі слёзы ад братняе ласкі.
Чамусьці сягоння ты ўспомніла гэта —
У час лістападу, у бабіна лета.
Не ведаеш ты i паверыць не хочаш,
Што вернуцца зноў салаўіныя ночы,
Што познім каханнем зардзеюцца шчокі,
Калі ты пачуеш знаёмыя крокі.
Каханне ніколі само не знікае,
Каханы заўсёды цябе адшукае.
Ты чуеш, ты чуеш — асенняю ноччу
Ляцяць самалёты i поезд грукоча,
У дзверы твае асцярожна, нясмела
Пастукае любы, крыху пасівелы.
Ты скажаш, што песня яшчэ не прапета,
Што сёння вясна, а не бабіна лета.
Тут цішыня.
Пад хвояю пахілай
Стаіць без каскі
Бронзавы салдат,
Як вартавы,
над брацкаю магілай.
Яго дажджы сякуць
I хвошча град.
Зімою снег лажыцца на нагоны,
А ён глядзіць на простыя імёны,
Нібы вядзе паверку,
Ці ў нарад
Гатоў паслаць таварышаў па роце,
Ці затрубіць пад'ём, як прыйдзе час.
Ён тут стаіць не па сваёй ахвоце.
Яго ніхто не зволіць у запас.
Яго сябры, як ён,
Навек салдаты,
На ix магілах
прозвішчы
i даты.
Апошнюю дату
паставіла куля...
А недзе пад Каневам плача матуля,
Суседскага сына убачыць здалёку,
I здасца, што гэта яе яснавокі,
Што вечарам прыйдзе, пастукае ў раму
I скажа паціху: «Прачніцеся, мама».
Цыгарку закурыць, адмовіцца есці
I будзе да рання ўздыхаць аб нявесце...
Хоць маці не верыць, а часам чакае,
Напэўна, ўжо матчына доля такая:
Сыноў гадаваць, выпраўляць у дарогу...
Пачуць, што нявестка ідзе за другога,
Насіць пачастункі маленькаму ўнучку,
Вадзіць, як ягонага бацьку за ручку
Калісьці вадзіла з сабою у поле
I зычыла самую лепшую долю,
I здымак паказваць на белай сцяне
Таго, што застаўся навек на вайне,
Таго, хто не прыйдзе у матчыну хату,
Чый вырасце сын, не пабачыўшы таты.
Растуць непрыкметна салдацкія дзеці.
Iм хопіць работы на нашай планеце,
Ім хопіць зямлі і блакітнага неба,
Крынічнай вады i духмянага хлеба.
Для шчасця растуць i мужнеюць яны,
Каб болей ніколі не ведаць вайны,
Каб болей не плакалі маці i ўдовы,
Каб ix не сівелі дачасна галовы,
Каб мір, што крывёю бацькі здабылі,
Ніхто не парушыў на нашай зямлі,
Каб слухалі дзеці, як песню, як казку,
Пра подзвіг салдата, што, скінуўшы каску,
Нязменна стаіць вартавым на пагосце
У грознай красе баявой маладосці.
Я ўсё шукаю матчыну магілу
I не магу знайсці пасля вайны.
Дзе бэз буяў i крыж стаяў пахілы,
Сівыя адцвітаюць палыны.
На могільніку — бомбавыя ямы,
На соснах — абламаныя сукі,
Крышылі ix i «юнкерсы», i «рамы»
I ў чорных павуках штурмавікі.
Цяпер спакой i ціша на пагосце.
У добрую асеннюю пару
Прыходжу я сюды, нібыта ў госці,
I да змяркання з маці гавару.
Яна у памяці маёй жыве заўсёды,
Яна — ў крыві, у сэрцы i ў душы;
Здаецца, проса поле ў непагоду,
То месіць хлеб на досвітку ў дзяжы
То абувае лапці на узмежку,
То ціхенька ўздыхае па начах,
I радасці, i гора, i усмешку
Я пазнаю ў зажураных вачах.
Яна мяне люляла i лячыла,
Збірала зёлкі, травы i кару,
Яна мяне з маленства навучыла
Так гаварыць, як сёння гавару.
Такою ў памяці i асталася маці,
Калі ішла сцяжынкай за сяло,
Калі збірала збожжа да зярняці,
Каб кожнае сцяблінкай узышло.
Напэўна, ў жыце, што шуміць сягоння
I зіхаціць іскрынкамі расы,
Згінаюцца, калышуцца, гамоняць
З яе зярнят жывыя каласы.
Ты чуеш, маці, вось твае унукі;
З маленства ім цябе недастае;
Здаецца мне, што ў ix такія рукі
I валасы, i вочы, як твае.
Тваім унукам свет увесь адкрыты,
I сняцца ім сягоння нездарма
Далёкія блакітныя арбіты.
Жыццё ідзе.
Жыццю канца няма.
Я тут дагэтуль не бываў ніколі,
Я не ступаў на гулкую панель
У горадзе, што стаў, як на прыколе
Вялікі акіянскі карабель.
Яго калыша шторм i лёгкі вецер
Ля самай чарнаморскае вады.
Але ніхто не чуў, што ёсць на свеце
Падобныя на гэты гарады.
Я узышоў на бераг, шапку зняўшы,
Нібы пераступіўшы праз вякі,
Равеснікам, сябрам i продкам нашым
На ўсе чатыры кланяўся бакі.
Світала на Малахавым кургане,
У бераг ледзьве стукаўся прыбой,
На крылах чаек зіхацела ранне,
А мне здалося, не сціхае бой.
Здавалася, што ў полымі i дыме
Яшчэ стаіць да гэтае пары
На ратным полі адмірал Нахімаў
I камсамолец на Сапун-гары,
Стаіць, шынель накінуўшы напашкі,
I прагна пазірае з-пад рукі,
Як навылёт прабітыя цяльняшкі
Прыкладамі прыкрылі маракі.
Здавалася, узяўшы з толам ношку,
Пад кулямі, па пнях, па лебядзе,
Даўно знаёмы чарнаморац Кошка
Маіх сяброў на подзвігі вядзе.
Здавалася, што ў ранішнім тумане
Не яхты i байдаркі праплылі,
A Шмідт вядзе пад сцягамі паўстання
З «Ачакавым» у мора караблі...
На курганах да самай Балаклавы,
Не згодныя ніколі паміраць,
Адлітыя не з бронзы, а са славы,
Героі Севастопаля стаяць.
Стаяць танкісты, лётчыкі, сапёры
I ў пехацінскіх ботах маракі,
Каб Ленін, углядаючыся ў мора,
Стаяў на гэтым беразе вякі.
Я думаў — пачынаецца світанне,
У горад славы трапіўшы да дня,
А гэта на Малахавым кургане
Гарыць паходня вечнага агня.
Ты ходзіш мяне у дарогу праводзіць,
На месяц, на тыдзень, на некалькі дзён.
Стаіш i глядзіш, як цягнік адыходзіць
I ў змроку знікае апошні вагон.
А потым па плошчах i вуліцах гулкіх
Ідзеш, не сустрэўшы нікога нідзе,
I толькі чуваць, як у вузкіх завулках,
Нібыта у трубах, завея гудзе,
Грыміць у дарожныя знакі да рання
I голыя ліпы хістае i гне.
Ты, пэўна, сумуеш пасля развітання
I з гэтай хвіліны чакаеш мяне.
Пытаеш, чаму мне з табой не сядзіцца,
Чаму, завітаўшы на некалькі дзён,
Я зноў ад'язджаю з утульнай сталіцы
У нейкі глухі i далёкі раён.
Чаму я хаджу пехатой у завею,
Чаму не такі, як мужы у людзей.
Ты думаеш, — я ад вандровак сівею,
А я адчуваю, што стаў маладзей.
Я чую, як пахне смаловае вецце,
Як стукае дзяцел па звонкай сасне,
Я чую начамі, як студзеньскі вецер
То вые, то снегам шуміць па сцяне.
Я невад на бераг цягну з рыбакамі,
Я з імі начую на Куршскай касе, —
Мне хочацца толькі сваімі рукамі
Адчуць асалоду i цяжкасці ўсе,
У ядраным жыце сустрэць агранома,
Блукаць да світання па мокрай траве,
Стаяць пад дажджом на дняпроўскім пароме,
Пачуць, як дзяўчаты пяюць на жніве,
I думаць з усімі аб сонцы i хлебе,
I самую лепшую песню злажыць.
Калі ты камусьці хоць крышку патрэбен,
Дык хочацца доўга i радасна жыць.
Я новых вандровак маршрут i кірунак
На карце, прыехаўшы, зноў правяду,
Вясёлку табе прывязу ў падарунак
I ў светлыя косы твае запляту.
Па начах жаніхі i нявесты
То вартуюць чужыя пад'езды,
То шукаюць у скверы прытулку,
То блукаюць па цёмным завулку.
Ix не дождж i не золкія ночы
Заганяюць у цемень, а вочы,
Што глядзяць з недаверам, што судзяць,
Што каханне юначае студзяць.
Кожны вечар у мокрай алеі
Нехта шэпча, цалуецца, млее
Ад гарачай салодкае стомы.
Потым разам стаяць каля дома
I ніяк развітацца не могуць.
Вось нявеста кусае пазногаць
I на вокны глядзіць час ад часу,
Дзе калючыя цені альясу,
Дзе цяпло стометровай кватэры
I цыратай абітыя дзверы,
Дзе фіранкі i фікусы ў пыле,
I карціны у рыначным стылі,
Дзе сталы i серванты з арэху
I не чутна ні песень, ні смеху,
Дзе «Здароўе» — адзіны часопіс,
I «шпіёнскі» зачытаны опус.
Хоць i люстры гараць i таршэры,
Кожны вечар тут змрочны i шэры.
Ды спакою начальніка траста
Не зайздросцяць жаніх i нявеста.
Ім бы той вунь маленькі пакойчык,
Што на год адчыняецца двойчы
(На Кастрычнік i Першага мая,
Калі пыл пакаёўка сцірае).
Ім бы толькі настольную лямпу
I акно без адзінае плямкі,
Чарцяжамі завалены стол,
I высокую светлую столь,
I праменьчыкі ранняга сонца,
Ледзяную ваду у калонцы,
Ім бы стос непрачытаных кніг,
Ім бы радасць адну на дваіх,
Ім бы, змораным, разам упасці
У абдымкі спякотнага шчасця,
Запрасіць бы паўгорада ў госці
На ўрачыстасць сваёй маладосці.
Ім прыйдзецца на дужыя плечы
Узяць i радасць i боль чалавечы...
Вось ідуць маладыя на плошчу,
Я гляджу ім услед i зайздрошчу.
Перада мной настольны каляндар.
Успамінаю дні, сустрэчы, даты,
I я, нібыта часу уладар,
Заместа будняў бачу толькі святы.
Чырвонай фарбай мечу кожны дзень
У маі, ліпені i ў жніўні,
I чую, як ступаюць па градзе
I як бушуюць радасныя ліўні.
Іграе ў трубах срэбраны аркестр,
Грыміць па даху выбеленай хаты,
I яблыні, як тысячы нявест,
Куды ні глянь, спяшаюцца на свята.
Дачушка, плацце белае надзень —
Хіба ж не свята цёплы майскі дзень?
Гартаю каляндар наадварот,
I кожны дзень жыве ca мною побач —
То зарыпіць вазамі ля варот,
То жытам зазвініць вышэйшай пробы,
То волжскаю плацінай загудзе,
То паляціць у бездані сусвету,
То яблыкам даспелым упадзе,
То зноў адправіць новую ракету,
Пастукаецца радасным лістом,
Атуліць светлай ласкай маладосці
I на світанні прыйдзе ў кожны дом
Найлепшым другам i чаканым госцем,
To жаніха у сваты прывядзе.
Хіба ж не свята кожны новы дзень?
Гартаю каляндар. Мінаюць дні,
Пражытыя, але заўжды жывыя:
У вокнах загараюцца агні,
Сыходзяцца дарогі крыжавыя
I не разыдуцца, агні не дагараць,
Пад ix святло збяруцца нашы дзеці
I нас ні ў чым не будуць дакараць,
Бо мы жывём не дарам на планеце.
Сваёй любові шчодрыя дары
Мы аддаём, не ведаючы меры,
I кожны дзень ва ўсе календары
Увойдзе датай мужнасці i веры.
Зямля імчыцца з захаду на ўсход.
Хіба ж не свята кожны новы год?
Ідуць, ідуць наступныя гады,
A колькі ix у кожнага ў запасе?
Напэўна, столькі, каб мае сляды
Убачылі на Месяцы i Марсе.
Напэўна, хопіць сілы, каб дажыць
I ўсё зрабіць, задуманае намі, —
I дом i песню звонкую злажыць
I ганарыцца нашымі сынамі.
Гартаю каляндар. За годам год
Ідуць гады у год васьмідзесяты:
На полюсе растаў адвечны лёд,
I ўся зямля сваё святкуе свята.
Унучка, плацце белае надзень:
Сягоння свята. Свята кожны дзень.
Вецер вые ў заломах рудое кугі,
Завіруха шляхі замятае дазвання.
Па дарогах блакітнай сібірскай тайгі
Ледзьве чутна рыпяць адзінокія сані.
Ад сяла да сяла каля сутак язды —
Hi жывое душы, толькі вецер калматы
Замятае ля самай дарогі сляды,
Што на поўдзень прабіў адзінокі сахаты.
Не змаўкаюць, гудуць пры дарозе слупы,
Вецер белую пражу снуе на сумёце.
Завіруха лютуе. Глядзіш, як сляпы,
I здаецца, на конях прымерзлі аброці.
Завіруха лютуе, мяце i мяце —
Закавала асіны у белыя латы.
Але ў змроку начы на трыццатай вярсце
Мільгануў аганёк невялічкае хаты.
Над высокім сумётам пакатай страхі
Нахілілася голае шэрае вецце,
I у морак бязлюднай сцюдзёнай тайгі
Два акенцы да самае раніцы свецяць.
Увайшоў, a ў хаціне нікога нідзе,
Толькі ў печы агеньчык яшчэ дагарае;
На услоне карэц у крынічнай вадзе,
Соль у шклянцы i свежага хлеба акраец
На шырокім i чыстым піхтовым стале,
На паліцы газеты за першае снежня.
Нехта печ напаліў i паехаў далей,
I знікае у замеці снежнай.
Нехта хлеба пакінуў i трэсак насек,
Запаліў каганец, каб у змроку не збіўся
Незнаёмы, ды блізкі яму чалавек,
Што за ноч перамёрз i ў дарозе змарыўся.
Вось i я, абагрэўшыся, дровы прынёс,
Хлеб пакінуў, крыху пастаяў ля парогa.
Завіруха змаўкае, не страшны мароз,
I ніякая болей не зморыць дарога.
Я не стаю на раздарожжы,
Мне пэўны шлях даўно відзён.
Усё жыццё я ў падарожжы —
Ад першых да апошніх дзён.
Бо мой рубеж яшчэ не блізка,
Хоць б'юць часамі перуны,
А я вандрую ад калыскі
I правандрую да труны.
Але шкада, што век кароткі,
А свету не відаць канца,
Што пехатою ад Находкі
Ужо не дайсці да Камянца,
Што легкадумныя раманы
Больш не паўторацца ў жыцці,
Што непраходныя урманы
Наўрад ці прыйдзецца прайсці.
Шкада. А каб усё спачатку
Зноў паўтарыць за кругам круг,
Хадзіць праз вузенькую кладку
Вясной з дзяўчатамі на луг.
I зноў навыперадкі лётаць
Цераз купальскія кастры,
Таптаць задымленую лотаць
I цалавацца да зары.
Шкада, што не з усімі стрэўся,
Kaго калісьці мог сустрэць,
Што каля тых агнёў не грэўся,
Дзе мог i я душу сагрэць
Жывым, гарачым хваляваннем,
Любоўю, светлым пачуццём.
Таму цяпер усё дазвання
Хачу зрабіць сваім жыццём:
Паветрам дыхаць навальнічным,
Таптаць i лотаць, i мурог,
З акрайцам i з вадой крынічнай
Прайсці яшчэ мільён дарог,
Не ўслед, а поплеч з маладымі,
Каб смела марыць, прагна жыць,
Узняцца сцежкамі крутымі,
Дзе зорка ў бездані дрыжыць,
Дзе за ліловым небасхілам
Арбіты зорныя прайшлі,
Дзе самі вырастаюць крылы,
Каб зноў вярнуцца да Зямлі,
Дзе пахнуць першыя рамонкі,
Дрыжаць пад месяцам гаі
I свішчуць на світанні звонка
I традыцыйна салаўі.
Таму хвалюе i трывожыць
Усё, што стрэнецца ў жыцці,
Таму, прыйшоўшы з падарожжа,
Ізноў збіраюся ісці.
Архітэктару Г. В. Сысоеву
Гавораць — думка колеру не мае,
Hi межаў, ні абрысаў, ні вагі.
Яна, спачатку кволая, нямая,
У вузялок завяжацца тугі
I запульсуе жылкаю на скроні,
Дыктуе волю i правы свае;
Ты ўжо яе нявольнік, ты ў палоне,
Яна табе спакою не дае.
I вырвацца з палону немагчыма,
I нельга адпачыць ужо нідзе:
Ты пазіраеш яснымі вачыма,
A ўсім здаецца, што сляпы ідзе
Зарослымі глухімі пустырамі,
Дзе толькі друз i стылыя камы;
А мрояцца табе двары i брамы,
Праезды, скрыжаванні i дамы,
Якіх ніхто яшчэ нідзе не бачыў,
Дзе аніхто пакуль што не жыве.
З бязважкай думкі цяжкія заданы
I вуліцы растуць у галаве.
1м душна, цесна, ім няма прасторы,
Пад імі нетрывалыя пласты.
I пераходзяць сцены i апоры
На ватмана шурпатыя лісты...
На пустырах будуюць дом за домам,
Фарбуюць сцены колерам зары.
А думка зноў, не ведаючы стомы,
Нібы іскра, імкнецца да іскры
I набывае форму i аблічча,
Адценні, пахі, колеры, вагу,
Усім валодае, прыспешвае i кліча,
Нібыта кожны у яе ў даўгу.
Усё, што збудавалі нашы рукі,
Усё, што мы стварылі на зямлі, —
Атамаходы i сімфоній гукі
Спачатку толькі думкамі былі.
Я не апошні i не першы
Складаў крадком калісьці вершы.
Дазнаўся нехта, стаў строіць кпіны.
Я чырванеў, казаў: «Пакіну»,
Казаў: «Не буду». А праз гадзіну,
Узяўшы кошык, блукаў па лесе,
Шукаў арэхі, шукаў маліну,
Але знаходзіў радкі для песні.
Знайшоўшы слова, баяўся страціць,
Нёс асцярожна, нібы расінку.
Зірнуўшы ў кошык, казала маці:
«Ты, мабыць, збіўся з дарогі, сынку.
Вунь колькі ягад прыносяць людзі.
З цябе ж, як бачу, дабра не будзе.
Ну, хоць бы меншым, хоць бы для смеху
Прынёс ці ягад, ці тых арэхаў».
Я кожным ранкам хадзіў далёка
Па росных сцежках у чарналессе —
Шукаў арэхаў, спяваў, галёкаў,
I раптам выйшла такая песня,
Што сам здзівіўся, пачуўшы рэха
Канца той песні. А дзесь дзяўчаты,
Што абіралі з кустоў арэхі,
Ужо спявалі яе пачатак.
Я чуў, як песня ішла паволі
Праз нашу вёску, паўз нашу хату.
Па пералесках, па жытнім полі
Яе панеслі у свет дзяўчаты.
Ляцелі гуci далёка ў вырай,
Вятры маліну даўно абтрэслі,
A вечарамі спявалі шчыра
У кожнай хаце ўсё тую ж песню.
Яна хадзіла ў лугах зарэчных,
Па вечарынках, па сенажацях,
Яе у доўгі зімовы вечар
Спявала разам ca мною маці.
Дакошаны лугі, адшапацела жыта,
На сцежкі падаюць пажоўклыя лісты,
Пра што ты думаеш i марыш, раскажы ты,
Куды ідзеш, каго шукаеш ты?
Ці мо сяброў сваіх успамінаеш
I думаеш, што тут зусім адна?
Чаму начамі роснымі блукаеш,
Чаму не спіш да самага відна?
Усе заснуць, а ты святла не гасіш,
У шыбу стукае асенні матылёк,
Ты доўга думаеш, якім у першым класе
Твой будзе першы у жыцці урок,
Якім святлом, якім гарачым словам
Дарогу к сэрцу кожнаму знайсці,
Каб гэтым хлапчукам белагаловым
Патрэбнай быць заўсёды у жыцці,
Каб кожны стаў i мужны i шчаслівы,
Каб з імі ты шчаслівая была...
За вокнамі шумяць у садзе слівы,
I месяц стаў над стрэхамі сяла.
A раніцаю ясна сонца свеціць,
Сланечнікі даспелі на градзе,
I ціха шэпчуць за парканам дзеці:
«Вунь новая настаўніца ідзе».
Настаўніца! A ці даўно самую
Вяла у школу маці за руку?
Яна i сёння па табе сумуе
У ціхім прыдняпроўскім гарадку,
Яна штодня лістоў тваіх чакае
I журыцца: «Ну як яна адна?»
Але цябе, як маці, сустракае
Ласкавая лясная старана —
Шумлівыя бары, рачныя кручы
I белыя лілеі на вадзе,
I хлапчукі бягуць табе насустрач
I соты раз гавораць: «Добры дзень!
Ты узышла на ганак новай школы,
Ты гэтым дзецям блізкая, свая,
I ўжо сябе не лічыш навасёлам,
Бо тут твой дом i тут твая сям'я.
Тут будуць слёзы, тут i шчасце будзе
I — першыя маршчынкі на ілбе.
A ўжо i сёння называюць людзі
Народнаю настаўніцай цябе.
Последние комментарии
5 часов 17 минут назад
5 часов 19 минут назад
6 часов 17 минут назад
6 часов 40 минут назад
1 день 39 минут назад
1 день 40 минут назад