Прыгоды Мармулка [Язэп Палубятка] (fb2) читать постранично, страница - 3

прычыны ў нашай мясцовасці куры перасталі несціся.

...Па пустым калідоры другога паверха інтэрната з пакоя нумар дзвесце шэсць гулка разносілася рыпенне панцырнай сеткі і раз-пораз чуліся ўздыхі, што нечым былі падобныя на індзейскі баявы кліч. Яны (уздыхі) без ніякай перашкоды пранікалі праз шкляныя дзверы чытальнае залы ды больш настойліва абуджалі п’яную фантазію чалавека.

Дзе можна зарабіць многа грошай, Пётр Іванавіч не ведаў. Трасты, кампаніі, акцызы, дзяржаўныя фіскальныя манаполіі, мытныя зборы, пасіў, дэфляцыя ды нават усімі чутая "пракрутка" грошай, просты хабар ці звычайны рэкет па праграме палітэканоміі сацыялізму ім не выкладалі. Прафесары і дацэнты, кандыдаты і дактары апошнімі словамі лаялі Маркса, Энгельса, Леніна, але што такое грошы, разумелі толькі ля акенца касы, калі распісваліся ў ведамасці, у вінна-гарэлачным аддзеле гастранома, калі са студэнтамі скідваліся "на траіх" ды падчас сурова-непрымірымых спрэчак з жонкамі наконт мізэрнага заробку дзеячаў адукацыі і навукі. Таму хлопец, паклаўшы п’яную галаву на стол, не знайшоў іншага выйсця, як папоўніць сваю пустую кішэню марамі пра выпадкова знойдзены скарб - чамадан беларускіх рублёў. "Фу-у ты-ы!.. Прытрызніцца ж такое! Во дурань! - гучна вылаяў сам сябе хлопец. - Лепш чамадан "зялёненькіх": новенькіх, хрумсткіх. Халява дык халява".

Як кожны сумленны савецкі чалавек, Пецька Матылёнак да гэтай буржуазнай валюты ставіўся насцярожана і, нават нягледзячы на пэўныя змены ў грамадстве, у руках яе не трымаў.

Ды ўсе ж меў ён на слыху, што тутэйшыя чыноўнікі-забаранялы ды пранырлівыя тарбэшнікі з вялікім задавальненнем карыстаюцца ёю. А наша самае праўдзівае на свеце радыё несупынна цвердзіць, што некаторыя народныя дэпутаты прапануюць прывязаць нашага клышаногага "зайчыка" да "зялёненькага": няхай пасецца...

Спрадвечна-балючае чалавечае пытанне грошай (дакладней кажучы, іх хранічнай адсутнасці) учарашні студэнт, а цяпер дыпламаваны настаўнік роднай мовы і літаратуры вырашыў хутка, без асаблівых цяжкасцяў і намаганняў. Тут з пакоя нумар дзвесце шэсць ад прыходу доўгачаканага шчасця данёсся гучны ўздых і прымусіў Матыля ўзняць галаву са стала ды распачаць вырашэнне новае праблемы, што каторы ўжо год не давала яму ні сну, ні спакою. Гэта старая і адначасова вечная тэма кахання. Цяпер, калі ў чалавека воз грошай, каханне ні ў якім разе не павінна абмінуць яго, нягледзячы на тое, што ён малы ростам ды, мякка кажучы, не прыгажун з твару. Калі ёсць грошы, ніякіх праблем быць не можа. Маладыя дзеўкі таксама на грошы ласыя. Ласыя і ўладальнікаў грошай кахаюць. Кахаюць не толькі маленькіх ростам, але й пузатых ды лысых. Кахаюць усіх, абы толькі былі грошы. Чым болей грошай, тым мацнейшае каханне.

На пытанне, якая павінна быць пані сэрца, Пецька меў адзін адказ: вядома, прыгожая. Навошта за такія грошы купляць кракадзіла? Пётр Іванавіч Матыль, як чалавек казачна багаты, набудзе сабе шыкоўны асабняк дзесьці ля Ждановічаў. Аднойчы арганізуе ў ім шыкоўны баль, запросіць знакамітых людзей горада-героя, ды не толькі яго. Сталы будуць гнуцца ад разнастайных закусак, заморскіх вінаў ды нашай айчыннай гарэлкі. Міша будзе цешыць публіку цудоўнаю музыкаю. Ліка - непаўторнымі спевамі. "Песняры" будуць залівацца салаўямі. Шмат будзе маладых ды прыгожых дзяўчат. Тую, што зараз так млосна ўздыхае ў пакоі нумар дзвесце шэсць, ён не запросіць да сябе на вечарыну. Не запросіць на вечарыну і свайго адзінага сябра, бо той настолькі спрактыкаваны ў сардэчных справах, што за вечар можа перацалаваць усіх прысутных там дзяўчат і кабет. Тут, як і ў рынкавых адносінах, канкурэнт - суб’ект непажаданы.

Казкавая ідылія з сярэднявечнага балю: хтосьці бражнічае, нехта аб’ядаецца на дарэмшчыну, каму належыць - спявае ды танчыць, а тым часам Пётр Іванавіч Матыль выбірае сабе нявесту. Высокія ды цыбатаногія, што прымушаюць мужчын пры сустрэчы лыпаць вачыма, яго чамусьці не вабілі яшчэ са школы. Неяк на выпускным балі ён запрасіў на танец сваю аднакласніцу, дзяўчыну прыгожую, стройную ды высокую, якая, папраўдзе казаць, яму падабалася. Памылку свайго выбару ён зразумеў адразу. 3 першага музычнага такту нахлынулі нястрыманыя юначыя пачуцці і хлопец вырашыў прытуліцца да дзяўчыны і яго нос лёг акурат між Венерыных узвышшаў. Пакатыя спускі бугроў сціснулі яму шчокі. Як ні кажы, яно, вядома, прыемна, але няёмка было, што з іх пары шчыра пацяшаліся аднакласнікі. Тут Матылёнак уявіў сябе ў інтымнай абстаноўцы з жанчынаю, якая вышэйшая ростам, і з жалем канстатаваў, што тыя самыя ўзвышшы пры добрым натхненні могуць увогуле задушыць яго. Смерць на жанчыне ганарова-пачэсная, але просты абывацель можа не зразумець.

Тоўстых дзяўчат і жанчын Мармулак таксама абыходзіў за колькі метраў, бо аднаго разу на першым курсе яму давялося сустрэцца з шыракафарматнаю жанчынаю у вузкіх дзверах крамы.

Задумаўся аб стане філалагічнай навукі ў нашай