20 esperantaj poemoj [Irina Krotova] (fb2) читать онлайн

20 стихотворений на эсперанто

Стихотворения подобрала и адаптировала Кротова Ирина,

krotova_i@mail.ru

Метод чтения Ильи Франка

Примечание:

В поэзии на языке эсперанто применяется элизия – выпадение конечного гласного -о в имени существительном и гласного -а в артикле la. Опущенная буква заменяется апострофом. Ударение в усечённом слове не меняется.

Julio BAGHY (1891-1967)

Dum sunsubiro

(На закате: suno – солнце, subiri – заходить, закатываться /о светиле/)

Domaĝe estas maljuniĝi (жалко стареть: maljuna – старый, немолодой)

kaj vidi (и видеть): "jen, ni vane luktis (вот, мы напрасно боролись)".

Disipi ardon (растрачивать пыл),

krei arton (создавать искусство),

eĉ tutan vivon fordediĉi (даже всю жизнь отдать: «посвятить прочь»: dediĉi – посвящать, for – прочь),

se post batalo moko fruktis (если после битвы насмешка была результатом: «плодом»: frukto – фрукт, плод, frukti – плодоносить; приносить плоды, давать результат),

domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj sperti (и чувствовать: «испытать»: sperto – опыт, sperti – испытывать на себе, претерпевать): "trompis nin promeso (обмануло нас обещание)".

Oferi multe (жертвовать много),

servi kulte (служить усердно: «культово»),

suferi, spiti, flustri, kriĉi (страдать, противоречить, шептать, вопить: spiti – действовать наперекор, вопреки, kriĉi – кричать /о хищных птицах/),

se glutas viva nin — forgeso (если поглощает жизненное нас – забвение),

domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

por putri sub la propraj ruboj (чтобы гнить под собственными отбросами).

Turmente senti (мучительно чувствовать),

ke por penti (что чтобы раскаяться)

ne povus vivoj cent sufiĉi (не могло бы жизней сто хватить = не хватило бы и ста жизней),

se nin pri pravo mordas duboj (если нас о правоте/правильности грызут: «кусают» сомнения: prava – правильный; правый).

Domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj grumbli (и ворчать): "jen, aliaj junas (вот, другие молоды: junas = estas junaj)".

Nin ĉio tedas (нам всё надоедает),

ni ne kredas (мы не верим),

ne emas fidi (мы склонны доверять), superstiĉi (быть суеверными),

ĉar nin damnita sobro punas (потому что нас проклятая трезвость/воздержанность наказывает).

Domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj senti (и чувствовать): "jam ni superfluas (уже мы лишние: superfluas – estas superfluaj)".

Eĉ vort' amika (даже дружеское слово)

ŝajnas pika (кажется язвительным: «колючим»),

nin vundas (нас ранит), igas malfeliĉi (заставляет горевать).

Ĉar nin mem ami ni enuas (потому что нас самих любить мы скучаем = нам скучно),

domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

por frosta tuŝ' de l' MANO OSTA (ради ледяного: «морозного» прикосновения костлявой руки: osto – кость).

Por plua danco (для дальнейшего действия, движения: «танца»)

mankas ŝanco (не хватает возможности: ŝanco – шанс, удача; вероятность, возможность);

neniam rajtis Hom' kondiĉi (никогда не имел права Человек торговаться: «обусловливать, ставить условия»: rajto – право, rajti – иметь право, kondiĉo – условие, kondiĉi – обусловливать),

ĉar vivo estas — mortokosta (потому что жизнь – стоит смерти: morto – смерть, kosti – стоить, иметь цену).

Domaĝe estis maljuniĝi!

Dum sunsubiro

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj vidi: "jen, ni vane luktis".

Disipi ardon,

krei arton,

eĉ tutan vivon fordediĉi,

se post batalo moko fruktis,

domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj sperti: "trompis nin promeso".

Oferi multe,

servi kulte,

suferi, spiti, flustri, kriĉi,

se glutas viva nin — forgeso,

domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

por putri sub la propraj ruboj.

Turmente senti,

ke por penti

ne povus vivoj cent sufiĉi,

se nin pri pravo mordas duboj.

Domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj grumbli: "jen, aliaj junas".

Nin ĉio tedas,

ni ne kredas,

ne emas fidi, superstiĉi,

ĉar nin damnita sobro punas.

Domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

kaj senti: "jam ni superfluas".

Eĉ vort' amika

ŝajnas pika,

nin vundas, igas malfeliĉi.

Ĉar nin mem ami ni enuas,

domaĝe estis maljuniĝi!

Domaĝe estas maljuniĝi

por frosta tuŝ' de l' MANO OSTA.

Por plua danco

mankas ŝanco;

neniam rajtis Hom' kondiĉi,

ĉar vivo estas — mortokosta.

Domaĝe estis maljuniĝi!

Papilioj

(Бабочки)

Gape mi vagas kun mir' en muzeo (глазея, я брожу с удивлением в музее: gapi – глазеть, таращиться)

inter subvitraj karceroj demonstraj (среди застеклённых: «подстекольных» темниц демонстрационных: vitro – стекло).

Kiom da pruvoj pri esto (сколько доказательств бытия)... Pereo (гибель)!

Kiom da aĵoj subtilaj kaj monstraj (сколько вещей мелких и громадных: subtila – тонкий, нежный, утончённый; мелкий, monstra – чудовищный, уродливый; огромный)!

Tie, florpolvaj (там, в цветочной пыльце: «пыльцевые»: floro – цветок, polva – пыльный), brilantaj juvele (сверкающие, как драгоценные камни: «драгоценно»: juvelo – драгоценность),

jen papilioj (вот бабочки) — surpingle ripozas (на булавках покоятся: surpingle = sur pinglo, pinglo – булавка);

kun etenditaj flugiloj modele (и распростёртые крылья как образец: «модельно, образцово»: modelo – модель, образец)

cent krucumitajn sopirojn pripozas (сто распятых стремлений демонстрируют: sopiri – тосковать, томиться; страстно желать, sopiro – тоска, томление; страстное желание, pozi – позировать; /здесь/ помещать, размещать, выставлять).

Iam vi flugis en pompo galanta (когда-то вы летали в роскоши изящной: «галантной»)

ĉielarkaĵon kaprice rebrili (радугой причудливо: «капризно, прихотливо» переливаться: ĉielo – небо, arko – арка, дуга, ĉielarko – радуга, brili – блестеть, сверкать);

pelis vin ardo de penso flirtanta (гнал вас пыл мысли порхающей)

super la kampoj por nupti (над полями, чтобы жениться: nupto – свадьба), jubili (ликовать).

Kiel kanzonoj ravantaj vi ŝvebis (как песни восхитительные, вы парили),

mutaj minstreloj de herboj kaj floroj (безмолвные менестрели трав и цветов);

amo vin naskis (любовь вас породила), por amo vi strebis (к любви вы стремились)

vigle petole el foro al foroj (резво, игриво издалека в даль: «к далям»: fora – далёкий, отдалённый).

Kiom da formoj (сколько форм, видов), koloroj kaj arto (красок и искусства/умения)

Buntas (пестреет), konkuras konkire efiki (старается: «соперничает» покорить «покорительно воздействовать»: konkiri – /устар./ завоевать, покорить = konkeri)!

Venis, ve (пришёл, увы)!, homo kun pingla ponardo (человек с булавкой-кинжалом: «булавочным кинжалом»)

fiksi la formon (зафиксировать форму, внешний вид), sed koron trapiki (но сердце пронзить).

Inter subvitraj karceroj demonstraj (среди застеклённых темниц демонстрационных)

premas min muta dolor' en muzeo (гнетёт: «сжимает» меня немая боль в музее)...

Kial subtilo (для чего утончённость)?... Por fino tre monstra (для конца очень ужасного: «чудовищного»).

Kial eĉ esto (для чего даже бытие = само бытие)?... Por vant' kaj pereo (для суетности/тщетности и гибели: vanta – пустячный; тщеславный, мелочный, суетный).

Papilioj

Gape mi vagas kun mir' en muzeo

inter subvitraj karceroj demonstraj.

Kiom da pruvoj pri esto... Pereo!

Kiom da aĵoj subtilaj kaj monstraj!

Tie, florpolvaj, brilantaj juvele,

jen papilioj — surpingle ripozas;

kun etenditaj flugiloj modele

cent krucumitajn sopirojn pripozas.

Iam vi flugis en pompo galanta

ĉielarkaĵon kaprice rebrili;

pelis vin ardo de penso flirtanta

super la kampoj por nupti, jubili.

Kiel kanzonoj ravantaj vi ŝvebis,

mutaj minstreloj de herboj kaj floroj;

amo vin naskis, por amo vi strebis

vigle petole el foro al foroj.

Kiom da formoj, koloroj kaj arto

Buntas, konkuras konkire efiki!

Venis, ve!, homo kun pingla ponardo

fiksi la formon, sed koron trapiki.

Inter subvitraj karceroj demonstraj

premas min muta dolor' en muzeo...

Kial subtilo?... Por fino tre monstra.

Kial eĉ esto?... Por vant' kaj pereo.

Hendrik ADAMSON (1891-1946)

Ŝi

(Она)

Hararo via (волосы твои: haro – волос), sukceno (янтарь),

okuloj nigraj (глаза чёрные), agat' (агат),

fajreroj en ili (искры в них: fajro – огонь), rubenoj (рубины)

kaj lip' (а губа), el karn' de granat' (из мякоти граната: karno – плоть; мякоть).

Manetoj sen dub' alabastraj (ручки, без сомнения = совсем как алебастровые),

unget' kvazaŭ rozpetal' (ноготок словно розовый лепесток: rozo – роза, petalo – лепесток),

briletas vi astr' inter astroj (поблёскиваешь ты, звёзда среди звёзд: brili – сверкать, блестеть, astro – светило, небесное тело),

el plej multekosta metal' (из самого дорогого металла: multe – много, kosti – стоить).

Ŝi

Hararo via, sukceno,

okuloj nigraj, agat',

fajreroj en ili, rubenoj

kaj lip', el karn' de granat'.

Manetoj sen dub' alabastraj,

unget' kvazaŭ rozpetal',

briletas vi astr' inter astroj,

el plej multekosta metal'.

Vesperkanto

(Вечерняя песня: vespero – вечер)

Forpasis kure la juneco (промчалась: «прошла бегом» молодость: kuri – бежать),

temp' tro revema sen prudent' (время слишком мечтательное, неразумное: «без благоразумия»: revi – мечтать) –

kaj estingiĝis purpurmeĉo (и погасла багряная лампада: estingi – гасить, purpura – пурпурный, багровый, meĉo – фитиль; /здесь/ светильник, лампада)

en malproksima orient' (в далёком востоке).

Min tro lacigis voj' ŝtonoza (меня слишком утомил каменистый путь: laca – усталый, ŝtono – камень, -oz- – неофиц.суффикс, обозначающий обилие, многочисленность),

sur dorso sidas zorgo-ĝib' (на спине сидит горб забот = спина согнулась от забот: zorgo – забота, ĝibo – горб),

mi iras, iras, senripoza (я иду, иду, без отдыха = не зная отдыха: ripozo – отдых, покой)

vagulo, sub sortbata vip' (бродяга, под хлыстом удара судьбы: vagi – бродить, блуждать, sorto – судьба, участь, bati – бить, ударять).

Min jam (меня уже), post lastaj lacaj paŝoj (после последних усталых шагов),

atendas tombo (ждёт могила): frosta lit' (холодная: «морозная» постель),

kaj ĉirkaŭ kruco (и вокруг креста) el kreskaĵoj (из растений: kreski – расти)

de l' ter (земли) volviĝos sole vit' (обовьётся лишь виноград: volvi – окутывать, обматывать, vito – виноградная лоза).

Vesperkanto

Forpasis kure la juneco,

temp' tro revema sen prudent' –

kaj estingiĝis purpurmeĉo

en malproksima orient'.

Min tro lacigis voj' ŝtonoza,

sur dorso sidas zorgo-ĝib',

mi iras, iras, senripoza

vagulo, sub sortbata vip'.

Min jam, post lastaj lacaj paŝoj,

atendas tombo: frosta lit',

kaj ĉirkaŭ kruco el kreskaĵoj

de l' ter volviĝos sole vit'.

Nikolao ĤOĤLOV (1891-1953)

Chanteclaire

Saluton (привет /тебе/: saluti – приветствовать), heroldo matena (утренний вестник), tro frue (слишком рано), tro frue vi krias (ты кричишь),

Ankoraŭ forestas la lumo (ещё отсутствует свет = ещё не рассвело), eĉ unu radio ne strias (даже один луч = ни одного луча не брезжит: strio – полоса, strii – разлиновывать, расчерчивать);

Ripozas en dolĉa sonĝado dronante (покоится, в сладостный сон погружаясь: droni – тонуть), la paca vilaĝo (мирная деревня)

Kaj sternas la roson krepusko tra tuta herbeja vizaĝo (и стелют росу сумерки по всему лику луга: tra – сквозь, через, herbo – трава, herbejo – луг, vizaĝo – лицо).

Ni du (мы двое), kamaradoj sendormaj (бессонные товарищи: dormo – сон), sur nia posten' sentinelas (на нашем посту стоим: sentinelo – /поэт./ страж):

Vi krias (ты кричишь), – mi skribas la versojn (я пишу /стихотворные/ строки), pri kiuj la koro fabelas (о которых сердце рассказывает: fabelo – сказка, fabeli – рассказывать сказки),

Verŝajne neniu vin aŭdas (вероятно, никто тебя не слышит: vero – правда, истина, ŝajni – казаться), verŝajne neniu ekkonos (вероятно, никто не познает: koni – знать, быть знакомым с чем-л., кем-л.)

La veron de miaj poemoj (истину моих стихов) – neniu atenton eĉ donos (никто внимания даже не даст = никто даже не удостоит вниманием)...

Egale (/всё/ равно: egala – равный, одинаковый)! Salutu la sunon (приветствуй солнце), heroldo de l' tuj naskiĝonta (вестник вот-вот собирающейся родиться = зарождающейся: tuj – тотчас, сразу же; вот-вот, naski – родить, породить,

-ont- – суффикс активных причастий и деепричастий будущего времени)

Aŭroro de nova tagiĝo (зари нового рассвета: tago – день, tagiĝi – рассветать), kaŝita trans lim' horizonta (скрытого за границей горизонта: horizonto – горизонт);

Mi ankaŭ salutu naskiĝon de novaj aŭroro kaj tago (я тоже поприветствую рождение новых зари и дня),

Kaŝitaj en homaj animoj post roka rigida zigzago (скрытых в человеческих душах за скалистым твёрдым изломом: «зигзагом»: roko – скала, rigida – жёсткий, твёрдый, тугой).

Alarmu do (встревожь же: alarmi – поднимать по тревоге, подавать сигнал тревоги; встревожить, переполошить), gaŭlo orpluma (галл златопёрый: oro – золото, plumo – перо)... ĉe fino de l' nokta deĵoro (в конце ночного дежурства, вахты)

Poeto kaj koko anoncu alvenon de ĉiu aŭroro (поэт и петух пусть объявят приход каждой зари)!

Vekiĝu kaj aŭdu (проснитесь и услышьте: veki – будить), havantoj de koroj kaj sanaj oreloj (обладатели сердец и здоровых ушей: havi – иметь),

Aklamon al nova tagiĝo en kri' de la du sentineloj (приветствие новому рассвету в крике двух стражей: aklamo – овация)!

Chanteclaire

Saluton, heroldo matena, tro frue, tro frue vi krias,

Ankoraŭ forestas la lumo, eĉ unu radio ne strias;

Ripozas en dolĉa sonĝado dronante, la paca vilaĝo

Kaj sternas la roson krepusko tra tuta herbeja vizaĝo.

Ni du, kamaradoj sendormaj, sur nia posten' sentinelas:

Vi krias, – mi skribas la versojn, pri kiuj la koro fabelas,

Verŝajne neniu vin aŭdas, verŝajne neniu ekkonos

La veron de miaj poemoj – neniu atenton eĉ donos...

Egale! Salutu la sunon, heroldo de l' tuj naskiĝonta

Aŭroro de nova tagiĝo, kaŝita trans lim' horizonta;

Mi ankaŭ salutu naskiĝon de novaj aŭroro kaj tago,

Kaŝitaj en homaj animoj post roka rigida zigzago.

Alarmu do, gaŭlo orpluma... ĉe fino de l' nokta deĵoro

Poeto kaj koko anoncu alvenon de ĉiu aŭroro!

Vekiĝu kaj aŭdu, havantoj de koroj kaj sanaj oreloj,

Aklamon al nova tagiĝo en kri' de la du sentineloj!

Aŭtuna fatalo

(Осенняя судьба: fatalo – рок, судьба, фатум)

Vespero aŭtuna (осенний вечер), muziko zumventa (музыка шума ветра: zumi – гудеть, жужжать, vento – ветер)...

Soleco (одиночество), ermita inerto (уединённое бездействие/вялость: ermito – отшельник, пустынник, inerta – инертный, пассивный)...

La kapo sin klinas (голова склоняется), la koro ne sentas (сердце не чувствует)

Minacon de l' bato averta (угрозы предупреждающего удара: averti – предупреждать, предостерегать).

La vivo bolanta (кипящая жизнь: boli – кипеть), simile al maro (подобно морю: simili – походить, быть похожим)

Ne ĉesas per ondoj marteli (не прекращает волнами бить: martelo – молот, marteli – бить /молотом/)

La etan boaton (маленькую лодку), en kiu kun knaroj (в которой со скрипами)

Mi naĝas (я плыву), portata sencele (носимый бесцельно: celo – цель)...

Sed tiu frenezo de l' mara ekstazo (но это безумие морского исступления = бушующего моря)

Ne tuŝas la lacan animon (не трогает усталую душу),

En svena rigido ĝi sentas sin kvazaŭ (в измождённом окоченении она чувствует себя, словно: sveni – упасть в обморок, лишиться чувств, sveno – обморок, беспамятство, бесчувствие)

Infano tre juna sen timo (дитя очень малое: «юное» /и/ без страха = бесстрашное).

En naĝo fatala senscie evitas (в роковом плавании неумело минует: scio – знание, умение, senscia – невежественный, неумелый, eviti – избегать, уклоняться)

Ĝi lokojn de l' morta pereo (она места верной: «смертельной» гибели),

Direkte al iu atol' ne notita (по направлению к какому-то коралловому острову, не помеченному /на карте/: direkto – направление, direkte al – по направлению к, atolo – атолл, коралловый остров, noti – помечать, отмечать, делать заметку),

Mirakla haven' – rifuĝejo (чудесной гавани – пристанищу: miraklo – чудо, rifuĝi – укрываться, скрываться, rifuĝejo – укрытие, убежище, пристанище).

Ĝi sentas ke ŝanĝos la bruan hodiaŭ (она чувствует, что сменит шумный сегодняшний день: hodiaŭ – сегодня)

Alterna trankvila morgaŭo (очередной спокойный завтрашний день: alterni – чередоваться, сменяться, alterna – чередующийся, попеременный, поочерёдный, morgaŭ – завтра),

Survoje al iu finala nenio (на пути к какому-то финальному небытию: survoje = sur vojo, vojo – путь, дорога, nenio – ничто)

Sen gaj' kaj sen prema malgajo (без радости и без тягостной грусти: gaja – весёлый, premi – сжимать, нажимать, давить; угнетать).

Aŭtuna fatalo

Vespero aŭtuna, muziko zumventa...

Soleco, ermita inerto...

La kapo sin klinas, la koro ne sentas

Minacon de l' bato averta.

La vivo bolanta, simile al maro

Ne ĉesas per ondoj marteli

La etan boaton, en kiu kun knaroj

Mi naĝas, portata sencele...

Sed tiu frenezo de l' mara ekstazo

Ne tuŝas la lacan animon,

En svena rigido ĝi sentas sin kvazaŭ

Infano tre juna sen timo.

En naĝo fatala senscie evitas

Ĝi lokojn de l' morta pereo,

Direkte al iu atol' ne notita,

Mirakla haven' – rifuĝejo.

Ĝi sentas ke ŝanĝos la bruan hodiaŭ

Alterna trankvila morgaŭo,

Survoje al iu finala nenio

Sen gaj' kaj sen prema malgajo.

Kalman KALOCSAY (1891-1976)

* * *

Mi estas perfidanto de altaro (я – предатель веры: «алтаря» = вероотступник: perfidi – предавать, совершать измену),

Kaj kiel herezulo sur ŝtiparo (и как еретик на костре: «наборе поленьев»: herezo – ересь, ŝtipo – полено)

Mi kuŝas nun sur via arda sin' (я лежу сейчас на твоей горячей груди: arda – раскалённый, жаркий; пылкий, страстный, sino – лоно, чрево, пучина, недра):

Turmentu min (мучай меня), bruligu min (обжигай меня: bruli – гореть), knabin' (девушка).

Per ardaj ĉenoj ligu min brakumo (жгучими цепями пусть свяжет меня объятие),

Odor' de haroj (запах волос), spiro de parfumo (аромат: «дыхание» духов)

Kiel la fum' (как дым) sufoku min ĝis sven' (пусть душат меня до беспамятства).

Mi preĝas vin (я молюсь тебе), anĝelo de Gehen' (ангел Преисподней).

Drinkigu min per kisoj en ebrion (напои меня поцелуями допьяна: «в опьянение»: drinki – пить /спиртное/, пьянствовать, ebria – пьяный),

Forprenu volon (отними волю), menson kaj konscion (разум и сознанье),

Ke el la sonĝo (чтобы из сна), plena de inkub' (полного кошмара),

Ne veku min la pento kaj la dub' (не пробудило меня раскаяние и сомнение).

* * *

Mi estas perfidanto de altaro,

Kaj kiel herezulo sur ŝtiparo

Mi kuŝas nun sur via arda sin':

Turmentu min, bruligu min, knabin'.

Per ardaj ĉenoj ligu min brakumo,

Odor' de haroj, spiro de parfumo

Kiel la fum' sufoku min ĝis sven'.

Mi preĝas vin, anĝelo de Gehen'.

Drinkigu min per kisoj en ebrion,

Forprenu volon, menson kaj konscion,

Ke el la sonĝo, plena de inkub',

Ne veku min la pento kaj la dub'.

* * *

Ho, ŝanĝis sin la firmament' (о, изменился небосвод),

La ter' (земля), aero (воздух)!

Susure flustras al mi vent' (шелестяще шепчет мне ветер: susuri – шелестеть, шуршать):

Liber' (свобода), libero!

Ligita estis mia kor' (связанным было моё сердце)

En tre malvasta rondo (в очень узком кругу),

Jen, nun mi ĝin donacas for (/и/ вот теперь я его раздаю: «раздариваю»: donaci – дарить, for – прочь)

Al tuta (всему), tuta mondo (миру)!

Ja kuŝu la printempa kot' (/что/ же, пусть лежит весенняя слякоть: ja – же, ведь)

Sur ter' malpure (на земле грязно),

Mi ĝin per la sepmejla bot' (я её в сапогах-скороходах: «семимильным сапогом»: sep – семь, mejlo – миля)

Transpaŝas kure (перешагиваю бегом = перебегаю: kuri – бежать).

Jen (вот), ĉiam nova horizont' (всегда = каждый раз новый горизонт)

Sin por ating' proponas (себя для достижения предлагает = манит к себе: atingi – достигать),

Freŝigon ĉiam nova font' (свежесть: «освежение» всегда новый источник: freŝa – свежий, freŝigi – освежать),

Kaj nova arbo donas (и новое дерево дают)!

Do iru kun potenca blov' (так пусть войдёт мощным дуновением: do – итак, таким образом; же)

En brust' la spiro (в грудь дыхание)!

Eterna ŝanĝ' (вечная перемена), eterna nov' (вечная новизна):

Sorĉeliksiro (волшебный эликсир: sorĉo – колдовство)!

Do kuru la sepmejla bot' (так бегите, сапоги-скороходы),

Sed mi vin devas gardi (но я вас должен беречь = предостеречь):

Memoru pri l' edzin' de Lot (помните о жене Лота):

Neniam rerigardi (никогда не оглядываться: «смотреть снова»)!

* * *

Ho, ŝanĝis sin la firmament',

La ter', aero!

Susure flustras al mi vent':

Liber', libero!

Ligita estis mia kor'

En tre malvasta rondo,

Jen, nun mi ĝin donacas for

Al tuta, tuta mondo!

Ja kuŝu la printempa kot'

Sur ter' malpure,

Mi ĝin per la sepmejla bot'

Transpaŝas kure.

Jen, ĉiam nova horizont'

Sin por ating' proponas,

Freŝigon ĉiam nova font',

Kaj nova arbo donas!

Do iru kun potenca blov'

En brust' la spiro!

Eterna ŝanĝ', eterna nov':

Sorĉeliksiro!

Do kuru la sepmejla bot',

Sed mi vin devas gardi:

Memoru pri l' edzin' de Lot:

Neniam rerigardi!

Georgo DEŜKIN (1891-1967)

Savu!

(Спаси!)

Al L. T. (Folieto).

(Л.Т. (Листочку: folio – лист))

Estas mi nek edzo (я – ни муж), nek amato (ни возлюбленный: nek… nek… – ни… ни…),

ĉio pasis – amo, ĝoj', pasi' (всё прошло – любовь, радость, страсть).

ĉion karan rompis sortobato (всё дорогое разбил удар судьбы: sorto – судьба, bato – удар)...

Kota kaj malluma estas strato (грязна и темна улица)

de urbeto, kie loĝas mi (городка, где живу я).

Estas tie ĉi ne vivo (здесь – не жизнь) – nur "ekzisto" (лишь «существование»),

sen esper', sen lumo, sen inspir' (без надежды, без света, без вдохновения),

el poet' mi iĝas versfaristo (из поэта я становлюсь стихоплётом: verso – стих, fari – делать, versfarado – стихосложение). –

Tial koron regas muta tristo (поэтому сердце охватывает немая печаль: regi – управлять, править, властвовать),

kaj neebla ŝajnas jam elir' (и невозможным кажется уже выход)...

Mia kara (мой дорогой), mia malproksima (мой далёкий),

nevelkanta mia Foliet' (неувядающий мой Листочек: velki – вянуть),

savu min de tiu trist' senlima (спаси меня от этой безграничной печали: limo – граница, предел),

savu min de malplenec' anima (спаси меня от душевной пустоты: malplena – пустой)! –

Jen pri kio petas vin poet' (вот о чём просит тебя поэт).

Savu!

Al L. T. (Folieto).

Estas mi nek edzo, nek amato,

ĉio pasis – amo, ĝoj', pasi'.

ĉion karan rompis sortobato...

Kota kaj malluma estas strato

de urbeto, kie loĝas mi.

Estas tie ĉi ne vivo – nur "ekzisto",

sen esper', sen lumo, sen inspir',

el poet' mi iĝas versfaristo. –

Tial koron regas muta tristo,

kaj neebla ŝajnas jam elir'...

Mia kara, mia malproksima,

nevelkanta mia Foliet',

savu min de tiu trist' senlima,

savu min de malplenec' anima! –

Jen pri kio petas vin poet'.

Raymond SCHWARZ (1894-1973)

Libertempo

(Свободное время, досуг: libera – свободный)

Mara bordo kun hoteloj (морской берег с гостиницами),

Pavilonoj kun terasoj (беседки с террасами),

Kie sur salikfoteloj (где в ивовых /плетёных/ креслах: saliko – ива, верба, fotelo – кресло)

Lacertumas ĉiuj rasoj (бездельничают все расы = люди всех рас: lacerto – ящерица, lacertumi – бездельничать, лентяйничать, «вести себя как ящерица»)…

Ŝajno (притворство: ŝajni – казаться, ŝajna – кажущийся, мнимый, ŝajno – видимость, обманчивая внешность), ŝajno, pantomimoj (кривлянье: «пантомимы»),

Nek senzorgo (ни беззаботности: zorgo – забота), nek ripozo (ни отдыха)!

Amelitaj modviktimoj (накрахмаленные жертвы моды: amelo – крахмал, modo – мода, viktimo – жертва),

Via paco estas (ваш покой /– это/)… pozo (позёрство: pozi – позировать; рисоваться)!

Ĉar monduma stulta kodo (потому что великосветский глупый кодекс: mondumo – большой свет)

Ankaŭ tie ĉi rigoras (здесь тоже суров: rigoras = estas rigora),

Kaj la sklavoj de la modo (и рабы моды)

Libertempe nur (на досуге только: libertempe = en libera tempo)… deĵoras (дежурят = служат)

Kaj kompatas min (и жалеют меня), barbaron (дикаря),

Kiu ŝatas nur kamparon (который любит лишь село: kampo – поле)

Sen deviga kostumŝanĝo (без вынужденной смены костюма: devi – быть должным, devigi – заставлять, принуждать, kostumo – костюм, ŝanĝi – менять)

Post kaj antau ĉiu manĝo (после и перед каждым приёмом пищи: «едой»: manĝi – есть, кушать)!

Ho benata nest’ vilaĝa (о, благословенное деревенское жилище: «гнездо»),

Nelekata de l’kulturo (не затрагиваемое: «не облизываемое» культурой: leki – лизать),

Virga ĉarmo (первозданное очарование: virga – девственный, нетронутый), ĝoj’ sovaĝa (дикая радость)

Hejmas meze de l’naturo (размещается/ютится посреди природы: hejmo – свой дом, домашний очаг, жилище, mezo – середина);

Kaj neniu aŭtomato (и никакой автомат)

Negre bruas en ”dancingo” (по-негритянски /не/ шумит в «дансинге»: negro – негр),

Nek radio-aparato (ни радиоаппарат)

Kurzojn krias de l’sterlingo (курсы /не/ кричит фунта стерлингов: kurzo – курс /валюты, акций/)!

Pura estas ĉiu herbo (чиста каждая травинка),

Sanon portas ĉiu colo (здоровье приносит каждый дюйм),

Korpo tie ĉi kaj cerbo (сердце здесь и мозг)

Ĝuas pacon de l’izolo (наслаждаются покоем уединения: «изоляции»)…

Mi sopiras nostalgie (я ностальгирую: «тоскую ностальгически»)

Al ĉi tiu nesto, kie (по этому жилью, где)

Kampa vivo kaj ferioj (загородная: «полевая» жизнь и отпуск/каникулы)

Ne jam estas ”industrioj” (ещё не «промыслы»: industrio – промышленность; промысел, jam – уже, ne jam = ankoraŭ ne – ещё не)!

Libertempo

Mara bordo kun hoteloj,

Pavilonoj kun terasoj,

Kie sur salikfoteloj

Lacertumas ĉiuj rasoj…

Ŝajno, ŝajno, pantomimoj,

Nek senzorgo, nek ripozo!

Amelitaj modviktimoj,

Via paco estas… pozo!

Ĉar monduma stulta kodo

Ankaŭ tie ĉi rigoras,

Kaj la sklavoj de la modo

Libertempe nur… deĵoras

Kaj kompatas min, barbaron,

Kiu ŝatas nur kamparon

Sen deviga kostumŝanĝo

Post kaj antau ĉiu manĝo!

Ho benata nest’ vilaĝa,

Nelekata de l’kulturo,

Virga ĉarmo, ĝoj’ sovaĝa

Hejmas meze de l’naturo;

Kaj neniu aŭtomato

Negre bruas en ”dancingo”,

Nek radio-aparato

Kurzojn krias de l’sterlingo!

Pura estas ĉiu herbo,

Sanon portas ĉiu colo,

Korpo tie ĉi kaj cerbo

Ĝuas pacon de l’izolo…

Mi sopiras nostalgie

Al ĉi tiu nesto, kie

Kampa vivo kaj ferioj

Ne jam estas ”industrioj”!

Alfred SCHAUHUBER (nask. 1896)

Vespera soneto

(Вечерний сонет)

Vespero sangon ĵus de sia koro (вечер кровь только что из своего сердца)

en lagon verŝis (в озеро вылил). Mildas la silento (мягка тишина: mildas = estas milda, milda – мягкий)...

En arbustaĵo dormas dolĉa vento (в кустах спит лёгкий ветер: arbusto – куст, кустарник, dolĉa – сладкий, сладостный; приятный, милый)...

Sindonas al migranto tia horo (щедр к страннику такой час: sindona – преданный, верный, самоотверженный; бескорыстный, migri – странствовать, скитаться).

Pejzaĝo iĝas pia molsonoro (местность становится = наполняется благоговейным мягким звоном: pejzaĝo – пейзаж, вид, ландшафт; местность, край, pia – набожный, праведный, благочестивый, mola – мягкий),

ĉar preĝas en krepuska sentimento (потому что молится в вечернем волнении: krepusko – сумерки, sentimento – чувство, эмоция, переживание)

la sonorilo (колокол: sonori – звенеть)... Jen (вот), la stratserpento (лента: «змея» улицы: strato – улица, serpento – змея)

kaŝiĝas tute en arbar-angoro (скрывается полностью во мраке леса: kaŝi – скрывать, прятать, arbaro – лес, angora – тоскливый, тревожный, мрачный).

La solmigranto iras tra l' arbaro (одинокий путник идёт через лес: sola – одинокий, migri – странствовать, скитаться),

tra herbejverdaj tagoj (через дни зелёных лугов: herbejo – луг, verda – зелёный), ŝipveturas (плывёт на корабле: ŝipo – корабль, veturi – ехать)

medite tra la furioza maro (задумчиво через бушующее море: furioza – яростный, неистовый, бешеный) – :

denove uraganoj lin teruras (снова бури его ужасают).

Fenestro brilas nun (окно сияет сейчас) – : patrin-okulo (материнский глаз: patrino – мать).

Lipsulkoj formas nomon de l' solulo (морщинки губ складывают имя одиночки: lipo – губа, sulko – морщина, складка, formi – формировать, sola – одинокий).

Vespera soneto

Vespero sangon ĵus de sia koro

en lagon verŝis. Mildas la silento...

En arbustaĵo dormas dolĉa vento...

Sindonas al migranto tia horo.

Pejzaĝo iĝas pia molsonoro,

ĉar preĝas en krepuska sentimento

la sonorilo... Jen, la stratserpento

kaŝiĝas tute en arbar-angoro.

La solmigranto iras tra l' arbaro,

tra herbejverdaj tagoj, ŝipveturas

medite tra la furioza maro – :

denove uraganoj lin teruras.

Fenestro brilas nun – : patrin-okulo.

Lipsulkoj formas nomon de l' solulo.

Hilda DRESEN (1896-1981)

Vizaĝoj

(Лица)

Ofte sur strat' aŭ bulvardo (часто на улице или бульваре)

Haltas hazarde rigardo (останавливается случайно взгляд)

Sur ies vizaĝ' (на чьём-нибудь лице),

Kaj de l' kaptita esprimo (и от увиденного: «пойманного» выражения /лица/)

Fuĝas de l' vunda animo (убегает из израненной души: vundi – ранить)

La vivo-kuraĝ' (жизненная энергия: «смелость, храбрость»: vivo – жизнь).

Estas stampita plejmulto (отмечено большинство: stampi – штамповать, ставить печать)

Per trivialo kaj stulto (пошлостью и глупостью: triviala – тривиальный, банальный; пошлый),

Per nulo-emblem' (знаком пустоты, ничтожности: nulo – ноль, emblemo – эмблема, символ),

Respeguladas brutalon (отражает грубость: spegulo – зеркало, (re)speguli – отражать, brutala – грубый, скотский),

Krude senhontan realon (грубо бесстыдную реальность: honto – стыд)

Eĉ saĝa mien' (даже умное лицо: «выражение лица, мина»).

Senesperig' vin inundas (отчаяние тебя охватывает: «затопляет»: esperi – надеяться, senesperigi – привести в отчаяние, лишить надежды),

Duboj en kor' ekabundas (сомнения в сердце теснятся: abunda – обильный, abundi – изобиловать)

Pri Bono kaj Bel' (в Добре: «о Добре» и Красоте),

Kaptas indigna rezigno (охватывает возмущённая отрешённость: kapti – ловить, хватать)

Pri la brilpluma homdigno (о самодовольном: «из блестящих перьев, в сверкающем оперенье» человеческом достоинстве: brila – блестящий, сверкающий, plumo – перо, homo – человек, digno – честь, достоинство),

Velanta sen cel' (мчащемся без цели = бесцельно: velo – парус, veli – плавать под парусами; мчаться на всех парусах).

Sed se ekbrilas okaze (но если вспыхивает однажды: brili – блестеть, сверкать, okazo – случай)

En ĉi dezerto oaze (в этой пустыне оазисом = как оазис в этой пустыне: ĉi – частица, обозначающая близость объекта; в поэзии заменяет указат.местоимения «этот», «эти»)

Multdira vizaĝ' (выразительное: «много говорящее» лицо: multe – много, diri – говорить, сказать),

Kredon la kororetrovas (веру сердце вновь находит = вновь обретает: trovi – находить):

Dubojn venenajn forblovas (отравляющие сомнения развеивает: veneno – яд, отрава, blovi – дуть, веять)

La sorĉa miraĝ' (колдовской мираж = чудесное видение).

Vizaĝoj

Ofte sur strat' aŭ bulvardo

Haltas hazarde rigardo

Sur ies vizaĝ',

Kaj de l' kaptita esprimo

Fuĝas de l' vunda animo

La vivo-kuraĝ'.

Estas stampita plejmulto

Per trivialo kaj stulto,

Per nulo-emblem',

Respeguladas brutalon,

Krude senhontan realon

Eĉ saĝa mien'.

Senesperig' vin inundas,

Duboj en kor' ekabundas

Pri Bono kaj Bel',

Kaptas indigna rezigno

Pri la brilpluma homdigno,

Velanta sen cel'.

Sed se ekbrilas okaze

En ĉi dezerto oaze

Multdira vizaĝ',

Kredon la koro retrovas:

Dubojn venenajn forblovas

La sorĉa miraĝ'.

Surstrate

(На улице: surstrate = sur strato, strato – улица)

Vintra vespero (зимний вечер), malvarma (холодный), malfrua (поздний).

Jam duondormas la urbo senbrua (уже наполовину спит город бесшумный = тихий: duono – половина, dormi – спать, bruo – шум).

Sur la ĉielo flagradas kandeloj (на небе полыхают свечи),

Brulas kun bril' miriadoj da steloj (горят с сиянием = горят и сияют мириады звёзд).

Sonas la aŭtosignaloj obtuze (звучат сигналы машин глухо: aŭto – автомобиль),

Brilas reklamoj nun malpli amuze (сверкают вывески: «рекламы» теперь менее интересно: «забавно»).

Sonoriletoj de glitveturilo (колокольчики саней: sonori – звенеть, sonorilo – колокол, gliti – скользить, veturi – ехать, veturilo – повозка)

Gaje tintadas en nokta trankvilo (весело бренчат в ночном покое).

Estas pli vive ĉe stratoanguloj (более оживлённо на углах улиц: vivo – жизнь, angulo – угол):

Strabas esplore la viraj okuloj (косятся = бросают косые взгляды испытующе мужские глаза: strabi – косить /глазами/, esplori – исследовать, изучать),

Ili inviton cinikan atendas (они приглашения непристойного ждут: cinika – циничный),

Manon kun peto senhonta etendas (руку с бесстыдной просьбой протягивают: honto – стыд).

Oni ekhaltas (/люди/ останавливаются), parolas (разговаривают), demandas (спрашивают),

Kaj sub la steloj afere marĉandas (и под звёздами деловито торгуются: afero – дело),

Tranĉas aeron ekrid' abomena (прорезает воздух отвратительный взрыв смеха: rido – смех, ridi – смеяться, ekridi – засмеяться, abomeno – отвращение),

Kaj mallumiĝas ĉiel' steloplena (и меркнет звёздное: «полное звёзд» небо: mallumo – мрак, темнота, malluma – тёмный /без света/, мрачный, stelo – звезда, plena – полный).

Surstrate

Vintra vespero, malvarma, malfrua.

Jam duondormas la urbo senbrua.

Sur la ĉielo flagradas kandeloj,

Brulas kun bril' miriadoj da steloj.

Sonas la aŭtosignaloj obtuze,

Brilas reklamoj nun malpli amuze.

Sonoriletoj de glitveturilo

Gaje tintadas en nokta trankvilo.

Estas pli vive ĉe stratoanguloj:

Strabas esplore la viraj okuloj,

Ili inviton cinikan atendas,

Manon kun peto senhonta etendas.

Oni ekhaltas, parolas, demandas,

Kaj sub la steloj afere marĉandas,

Tranĉas aeron ekrid' abomena,

Kaj mallumiĝas ĉiel' steloplena.

Lajos TARKONY (1902-1978)

Balkona vespero

(Балконный вечер = вечер на балконе)

Lit-seĝo (кресло-качалка/шезлонг: lito – постель, кровать, seĝo – стул). Lankovriloj (шерстяные одеяла: lano – шерсть /материал/, kovri – покрывать, накрывать). Dua etaĝ' (второй этаж). Balkono (балкон).

Siajn vualojn densajn faligas jam vespero (свои густые завесы опускает: «роняет» уже вечер: vualo – завеса, вуаль, пелена, fali – падать),

sonorilvoĉo velke traŝvebas en l' aero (звон: «голос» колокола слабо пролетает в воздухе: sonorilo – колокол, voĉo – голос, velki – вянуть, увядать, блёкнуть, ослабевать, velka – увядший, блёклый, поникший; вялый, слабый, ŝvebi – парить, реять).

Torpor' postfebra (вялость после лихорадки: «постлихорадочная»: febro – лихорадка). Kape vaganta pensĉifono (блуждающий в голове обрывок мысли: kape = en kapo, kapo – голова, vagi – блуждать, бродить, penso – мысль, ĉifono – тряпка, лоскут).

Sur transa bord' de l'golfo (на том берегу залива: trans – через, по ту сторону, transa – противоположный, находящийся по ту сторону), en fee fora fono (в волшебной дали: «в волшебно далёком фоне»: feo – дух, сказочное существо, fea – сказочный, волшебный, fono – задний план, фон)

ekbrilas lumserpento (вспыхивает полоска: «змейка» света: brili – блестеть, сверкать, lumo – свет, serpento – змея): vibranta koliero (подрагивающее ожерелье: vibri – вибрировать, дрожать, колебаться)

sur kolo de l' mallumo (на шее темноты), anoncas ĝi pri tero (указывает она на /присутствие/ земли: «объявляет она о земле»: anonci – объявлять, извещать, сообщать),

pri urbo kaj loĝantoj (города и жильцов): pri homo kaj pri ŝtono (человека и камня).

Ho stranga pens' (о, странная мысль): ĉi urbe (в этом городе: ĉi urbe = en ĉi tiu urbo, ĉi – частица, обозначающая близость объекта; в поэзии заменяет указат.местоимения «этот», «эти», urbo – город), kies stratetojn plande (чьих улочек подошвой /ноги/: plande = per plando, plando – подошва ноги)

ankoraŭ mi ne tuŝis (ещё я не касался) = (на чьих улочках ещё не ступала моя нога) kaj kien mia febre (и куда моя лихорадочно)

sopira okulparo rigardas lace (томящаяся пара глаз = глаза смотрят устало: sopiri – тосковать, томиться; страстно желать, sopiro – тоска, томление; страстное желание, okulo – глаз, paro – пара), lante (лениво: «медленно»),

ĉi urbe eble homo (в этом городе, возможно, человек) – same soleca (так же одинокий: soleco – одиночество), trista (грустный), –

algapas nun la maron (смотрит /пристально/ сейчас на море: gapi /al io/ – глазеть, таращиться /на что-то/), niaj rigardoj eble (наши взгляды, возможно)

sin krucas en saluto (пересекаются приветственно: «в приветствии»: kruco – крест, kruci – скрещивать, перекрещивать, пересекать), ho ve senpove dista (увы, невозможно далёком: povo – мощь, сила; возможность)...

Balkona vespero

Lit-seĝo. Lankovriloj. Dua etaĝ'. Balkono.

Siajn vualojn densajn faligas jam vespero,

sonorilvoĉo velke traŝvebas en l' aero.

Torpor' postfebra. Kape vaganta pensĉifono.

Sur transa bord' de l'golfo, en fee fora fono

ekbrilas lumserpento: vibranta koliero

sur kolo de l' mallumo, anoncas ĝi pri tero,

pri urbo kaj loĝantoj: pri homo kaj pri ŝtono.

Ho stranga pens': ĉi urbe, kies stratetojn plande

ankoraŭ mi ne tuŝis kaj kien mia febre

sopira okulparo rigardas lace, lante,

ĉi urbe eble homo – same soleca, trista, –

algapas nun la maron, niaj rigardoj eble

sin krucas en saluto, ho ve senpove dista...

La spegulo

(Зеркало)

Sur stratoj or-aŭtunaj (на улицах по-осеннему золотых: oro – золото, aŭtuno – осень), tra vigla svarm' de homoj (сквозь оживлённую толпу людей: svarmi – кишеть, изобиловать, svarmo – толчея, толпа, рой)

mi vagas nostalgie (я брожу с тоскою: «ностальгически»: nostalgio – ностальгия, тоска по дому), sencele (бесцельно: celo – цель), kun revemo (в раздумье: «с мечтательностью»: revo – мечта, revema – мечтательный)

en la kvartalo (в квартале), kie mia malnova memo (где моё старое «я»: mem – сам, memo – существо, сущность),

la knabo pale blonda loĝis en oldaj domoj (мальчик белокурый: «бледно белокурый» жил в старых домах: pala – бледный).

Dum suna tag' min hantas revenaj tombfantomoj (во время солнечного дня = средь бела дня меня преследуют молчаливые: «могильные» призраки воспоминаний: «возвращения, повторения»: hanti – являться /о призраке, привидении/; неотступно преследовать, reveni – возвращаться, reveno – возвращение, tombо – могила, fantomo – призрак, привидение),

la sojlojn tre konatajn repaŝas mi kun tremo (/на/ пороги очень знакомые вновь ступаю я с дрожью: paŝi – шагать, ступать),

kaj tordas mian koron trista sufoka premo (и сжимает моё сердце печальное гнетущее давление: tordi – скручивать, выкручивать, выворачивать; искажать, кривить, sufoki – душить; подавлять, заглушать, sufoka – душный, удушливый; давящий, подавляющий):

la homoj min ne konas (люди меня не знают), forgesis min la ŝtonoj (забыли меня камни).

Al la river' mi iras provi (к реке я иду проверить: provi – пробовать, пытаться; испытывать, проверять), ĉu pli indulga (больше ли /она/ снисходительна: indulgi – щадить, относиться бережно, снисходительно).

Ĝi mian junan korpon formis per naĝo mulda (она моё молодое тело создала формирующим плаванием: formi – формировать, образовывать, naĝi – плавать, muldi – формовать, снимать слепок; вылепливать).

Hezite mi min klinas super la ondspegulo (нерешительно я склоняюсь над зеркалом вод: «волнистым зеркалом, зеркалом волн»: heziti – колебаться, не решаться, ondo – волна, spegulo – зеркало),

sopirserĉante kelkajn el miaj trajtoj knabaj (с тоской ища некоторые из моих мальчишеских черт: sopiro – тоска, томление; страстное желание, serĉi – искать, trajto – характерная черта, особенность, knabo – мальчик).

Ve (увы), la surfac' redonas vizaĝon de fremdulo (поверхность отражает лицо чужака: redoni – возвращать, вернуть; воспроизводить, передавать, изображать, fremda – чужой),

l' iaman bildon ŝtelis ondoj kaj jaroj rabaj (прежний образ украли волны и безжалостные: «хищные, грабительские» годы: iam – когда-то, bildo – картина, изображение, образ, rabi – грабить, похищать, отнимать, raba – грабительский; хищный).

La spegulo

Sur stratoj or-aŭtunaj, tra vigla svarm' de homoj

mi vagas nostalgie, sencele, kun revemo

en la kvartalo, kie mia malnova memo,

la knabo pale blonda loĝis en oldaj domoj.

Dum suna tag' min hantas revenaj tombfantomoj,

la sojlojn tre konatajn repaŝas mi kun tremo,

kaj tordas mian koron trista sufoka premo:

la homoj min ne konas, forgesis min la ŝtonoj.

Al la river' mi iras provi, ĉu pli indulga.

Ĝi mian junan korpon formis per naĝo mulda.

Hezite mi min klinas super la ondspegulo,

sopirserĉante kelkajn el miaj trajtoj knabaj.

Ve, la surfac' redonas vizaĝon de fremdulo,

l' iaman bildon ŝtelis ondoj kaj jaroj rabaj.

Henri VATRÉ (1908-1998)

Rideto

(Улыбка: rido – смех)

Ridet' (улыбка), ekfloro de vizaĝo (расцветание лица: flori – цвести),

rebrilo de l' aŭror' unua (отблеск первой зари: brilo – блеск),

subita vibro de senbrua (внезапное покачивание бесшумной: vibri – вибрировать, дрожать, колебаться, bruo – шум)

lulondo sur trankvila plaĝo (убаюкивающей волны на тихом пляже: luli – баюкать, укачивать, ondo – волна, trankvila – спокойный);

surprizo pura (настоящий сюрприз: pura – чистый, прозрачный; безукоризненный), amomaĝo (знак любви: amo – любовь, omaĝo – уважение, почтение, признательность; знак уважения, почтения),

tenera fonto mole flua (нежный родник, мягко текущий: mola – мягкий, flui – течь, flua – текучий),

burĝono de ĉielo blua (зародыш неба голубого: burĝono – почка; зародыш, зачаток)

en grizo de nebulpejzaĝo (во мгле туманного края: griza – серый; тусклый, пасмурный, nebulo – туман, pejzaĝo – пейзаж, вид, ландшафт; местность, край)!

Petolaj lipoj kaj pupiloj (озорные губы и зрачки),

promesoj por amor-jubiloj (обещания любовных радостей: amoro – плотская любовь, любовная страсть, влечение, jubilo – ликование, торжество),

min logas ne ĉi fola fluto (меня манит не эта шальная флейта: fola – безумный, сумасбродный, эксцентричный),

sed nur gustumo de sekreto (а лишь вкус: «проба» тайны: gustumi – попробовать на вкус, отведать, вкусить, gustumo – проба, дегустация),

kiun perfidas vi (которую выдаёшь ты: perfidi – предавать, совершать измену, выдавать), rideto (улыбка),

tra l' luk' de via nuda muto (сквозь окошко твоего откровенного: «голого» молчания: luko – люк, иллюминатор; слуховое окно, nuda – голый, обнажённый; неприкрытый).

Rideto

Ridet', ekfloro de vizaĝo,

rebrilo de l' aŭror' unua,

subita vibro de senbrua

lulondo sur trankvila plaĝo;

surprizo pura, amomaĝo,

tenera fonto mole flua,

burĝono de ĉielo blua

en grizo de nebulpejzaĝo!

Petolaj lipoj kaj pupiloj,

promesoj por amor-jubiloj,

min logas ne ĉi fola fluto,

sed nur gustumo de sekreto,

kiun perfidas vi, rideto,

tra l' luk' de via nuda muto.

Nikolajs KURZENS (1910-1959)

La vivo estas nura bunta festo...

(Жизнь – лишь пёстрый праздник: nur – только, nura – единственный)

La vivo estas nura bunta festo

por tiu (для тех), kies konscienco blindas (чья совесть слепа),

kiu l' okulojn rozvuale vindas (кто глаза розовой вуалью окутывает: rozvuale = per roza vualo, roza – розовый, vualo – вуаль, завеса, vindi – пеленать),

kaj ĉion prenas kun facila gesto (и всё принимает с лёгким жестом: preni – брать).

Li ne rimarkas signojn de tempesto (он не замечает признаков бури),

ne scias (не знает), ke la paradiz' pasintas (что рай миновал = кончился: pasintas = estas pasinta, pasi – пройти /о времени/, миновать).

Al lia aŭdo flata gajo tintas (его слуху = для его слуха сладостное веселье звенит: flati – льстить, угождать; ублажать, тешить),

kaj li dormiĝas (и он засыпает: dormi – спать), kvazaŭ sata besto (словно сытый зверь).

Sed kiu ĉion (но /тот,/ кто всё), ĉion vidi devas (всё видеть должен),

al la ĉiel' minace pugnojn levas (к небу угрожающе кулаки поднимает)

en sia senkonsola malespero (в своём безутешном отчаянье: konsolo – утешение)

kaj preĝas kaj petegas kun pasio (и молится, и умоляет со страстью: peti – просить),

ke prenu lin la ĉiopova Io (чтобы взяло его всемогущее Что-то /неведомое/: povi – мочь)

for de la Ter' (прочь с Земли), nur for (только прочь), nur for de l' Tero!

La vivo estas nura bunta festo...

La vivo estas nura bunta festo

por tiu, kies konscienco blindas,

kiu l' okulojn rozvuale vindas,

kaj ĉion prenas kun facila gesto.

Li ne rimarkas signojn de tempesto,

ne scias, ke la paradiz' pasintas.

Al lia aŭdo flata gajo tintas,

kaj li dormiĝas, kvazaŭ sata besto.

Sed kiu ĉion, ĉion vidi devas,

al la ĉiel' minace pugnojn levas

en sia senkonsola malespero

kaj preĝas kaj petegas kun pasio,

ke prenu lin la ĉiopova Io

for de la Ter', nur for, nur for de l' Tero!

Karel PÍČ (1920-1995)

Sovaĝpapavoj

(Дикие маки: sovaĝa – дикий)

Sur kampolim' sovaĝpapavo (на краю поля дикий мак: kampo – поле, limo – граница)

purpuris inter grena flavo (рдел среди золота колосьев: purpura – багровый, пурпурный, greno – зерно, grena – зерновой, хлебный, flava – жёлтый, flavo – жёлтый цвет, желтизна)

simile al ruĝega tent' (подобно ярко-красному соблазну: simili – походить, быть похожим, ruĝa – красный).

La suno super ĝi fosforis (солнце над ним светилось: fosforo – фосфор, fosfori – фосфоресцировать, светиться);

senbrue preter ĝi zumploris (бесшумно мимо него прошелестел: «напевая, просочился»: bruo – шум, zumi – жужжать, гудеть; бормотать, напевать, plori – плакать; /здесь/ литься, сочиться)

somera ŝercpetola vent' (летний игривый ветер: ŝerca – шутливый, petola – озорной, игривый, шаловливый).

Vi kun amato via iris (ты с возлюбленным твоим шла);

papavbukedon jen li ŝiris (и вот букет маков он нарвал: papavo – мак, bukedo – букет, jen – вот, ŝiri – рвать);

vi ĝojis (ты радовалась); kaj al kampolim' (и к краю поля)

izola li vin mute gvidis (уединённому он тебя безмолвно повёл: izola – изолированный, обособленный; уединённый);

kaj tie vi kaj li eksidis (и там ты и он сели);

kaj poste vi sen ĉia tim' (а потом ты безо всякого страха)

vin sternis sur kamplima bedo (улеглась на крайнюю: «края поля» гряду: sterni sin, sterniĝi – стелиться, расстилаться, распластаться)

apude kun la ambukedo (рядом с любовным букетом),

kaj dronis sub multega kis' (и потонула под множеством поцелуев: «под многим поцелуем»: multa – многий, multega – в огромном количестве)...

Kaj post longega muta kuŝo (и после длительнейшего безмолвного лежания: longa – длинный, долгий)

kaj post premega varma tuŝo (и после крепчайшего тёплого прикосновения: premegi – очень сильно сжать, стиснуть)

vi vekis vin el la surpriz' (ты очнулась из внезапного нападения: surprizi – удивить, поразить; застать врасплох):

Apude la bukedo velka (рядом – увядший букет);

enkore rememoro kelka (в сердце – некоторое воспоминание: enkore = en koro);

la invirgeco ie for (женская невинность где-то далеко: ino – женщина, самка, virgeco – невинность, непорочность)...

Nur ĉirkaŭ vi la ĉiam sama (лишь вокруг тебя всегда такой же = всё тот же)

pejzaĝ' (ландшафт), kaj bildo panorama (и панорама: «панорамная картина»: bildo – картина):

Milope la papava flor' (тысячи цветов мака: «тысячекратно маковый цветок»: mil – тысяча, milopo – группа из тысячи, -op- – суффикс собирательных числительных)...

Sovaĝpapavoj

Sur kampolim' sovaĝpapavo

purpuris inter grena flavo

simile al ruĝega tent'.

La suno super ĝi fosforis;

senbrue preter ĝi zumploris

somera ŝercpetola vent'.

Vi kun amato via iris;

papavbukedon jen li ŝiris;

vi ĝojis; kaj al kampolim'

izola li vin mute gvidis;

kaj tie vi kaj li eksidis;

kaj poste vi sen ĉia tim'

vin sternis sur kamplima bedo

apude kun la ambukedo,

kaj dronis sub multega kis'...

Kaj post longega muta kuŝo

kaj post premega varma tuŝo

vi vekis vin el la surpriz':

Apude la bukedo velka;

enkore rememoro kelka;

la invirgeco ie for...

Nur ĉirkaŭ vi la ĉiam sama

pejzaĝ', kaj bildo panorama:

Milope la papava flor'...

Edwin de KOCK (nask. 1930)

Kvar sezonoj de la koro

(Четыре сезона сердца: sezono – сезон, время года)

I. Somera nokto

(Летняя ночь)

Mi dormeme kuŝas lite (я сонно лежу в постели: dormi – спать, dormema – сонный, lite = en lito, lito – кровать, постель),

kvazaŭ fiŝ' en blanka sonĝo (словно рыба в пустом: «белом» сне: sonĝo – сон, сновидение),

de la luno dorlotite (будучи обласканной луной: dorloti – баловать, нежить, лелеять, luno – луна)

ĝis la transtegmenta plonĝo (прежде чем /она/ скроется за крышами: «до ныряния по ту сторону крыши»: trans – за, по ту сторону, tegmento – крыша, plonĝi – нырять, прыгать в воду)

lantsubite glutis ĝin (внезапно лениво: «медленно» поглотила её: lanta – медленный, subite – внезапно, неожиданно, вдруг).

Mi nun aŭskultas la tenebron (я сейчас слушаю тьму: tenebro – /поэт./ мрак, тьма),

kaj ĉiu plankoknar' aŭ pin' (и каждый скрип пола или сосна: planko – пол, knari – скрипеть)

eĥigas plaŭdan sangofebron (вызывает всплеск горячей крови: «плещущуюся кровяную лихорадку»: eĥi – откликаться, отдаваться эхом, eĥigi – вызывать эхо, plaŭdi – плескаться, sango – кровь, febro – лихорадка, горячка, жар).

La koro horojn fortamburas (сердце часы отбивает: tamburi – барабанить),

ritmas kvazaŭ mar' sur rokoj (бьётся, словно море о скалы: ritmo – ритм, такт, ritmi – ритмизировать, придавать ритм, отбивать такт).

Pensoj sur la bordo kuras (мысли на берег набегают),

brue, kun mortantaj vokoj (шумно, с замирающими голосами: voko – зов, призыв, клич).

Min perturbas tiu vasto (меня беспокоит этот простор: perturbi – вызывать сбой, расстройство, приводить в беспорядок; волновать)

batanta en la propra sin' (бьющегося в собственных недрах) –

la kosmo kvazaŭ mia gasto (космос словно мой гость) –

ĝis la dormoflus' forportas min (пока прилив сна /не/ уносит меня: ĝis – до; до тех пор, пока, dormo – сон, fluso – прилив).

I. Somera nokto

Mi dormeme kuŝas lite,

kvazaŭ fiŝ' en blanka sonĝo,

de la luno dorlotite

ĝis la transtegmenta plonĝo

lantsubite glutis ĝin.

Mi nun aŭskultas la tenebron,

kaj ĉiu plankoknar' aŭ pin'

eĥigas plaŭdan sangofebron.

La koro horojn fortamburas,

ritmas kvazaŭ mar' sur rokoj.

Pensoj sur la bordo kuras,

brue, kun mortantaj vokoj.

Min perturbas tiu vasto

batanta en la propra sin' –

la kosmo kvazaŭ mia gasto –

ĝis la dormoflus' forportas min.

II. Aŭtuna posttagmezo

(Осенний вечер: tagmezo – полдень, posttagmezo – время после полудня)

Foliolange (языком листьев: folio – лист, lango – /анат./ язык)

arboj flustras (деревья шепчут),

korosange (кровью сердца: koro – сердце, sango – кровь)

karno flustras (плоть шепчет)

pri aŭtuno (об осени).

Kalviĝas arboj (лысеют = облетают деревья: kalva – лысый)

antaŭvente (перед ветром = в ожидании ветра: antaŭvente = antaŭ vento).

Mi kalviĝas (я лысею)

mortosente (в чувстве смерти = предчувствуя смерть: morto – смерть, sento – чувство),

malgraŭ la suno (несмотря на солнце).

Atendi torturas (ждать мучает = ждать мучительно)

Dum sablo de l' nuno (пока песок настоящего времени: nun – сейчас, теперь, nuno – настоящее время)

pretersusuras (утекает: «шелестит мимо»: preter – мимо, susuri – шелестеть, шуршать),

malgraŭ la suno.

II. Aŭtuna posttagmezo

Foliolange

arboj flustras,

korosange

karno flustras

pri aŭtuno.

Kalviĝas arboj

antaŭvente.

Mi kalviĝas

mortosente,

malgraŭ la suno.

Atendi torturas

Dum sablo de l' nuno

pretersusuras,

malgraŭ la suno.

III. Vintra mateno

(Зимнее утро)

La vintrobesto glacispire (зимний зверь ледяным дыханием: vintro – зима, besto – зверь, животное, glacio – лёд, spiro – дыхание)

stratojn kaj en kortoj snufas (/на/ улицы и во дворах дышит: snufi – фыркать, сопеть, шмыгать носом),

levante paperbulojn gire (поднимая и кружа бумажные шарики: «поднимая бумажные комья вращательно»: papero – бумага, bulo – ком, комок, giri – вращаться, вертеться, кружиться);

forgalope eke hufas (галопом /он/ стремительно скачет: galopi – мчаться галопом, forgalopi – умчаться, ek- – приставка, означающая начало действия или его мгновенность, непродолжительность, hufo – копыто, hufi – бить копытами)

trans kampojn de la frosta koro (через поля холодного: «морозного» сердца),

el kiu frapas ĝi martele (из которого выбивает он молотом: frapi – стучать, ударять, martelo – молот)

ĝemojn de la tempdoloro (стоны ритмичной боли: tempo – время; темп, ритм, такт, doloro – боль)

duriĝanta sendegele (ожесточающейся неуклонно: «без /того, чтобы/ таять»: dura – жёсткий, твёрдый, sendegele = sen degeli, degeli – таять).

III. Vintra mateno

La vintrobesto glacispire

stratojn kaj en kortoj snufas,

levante paperbulojn gire;

forgalope eke hufas

trans kampojn de la frosta koro,

el kiu frapas ĝi martele

ĝemojn de la tempdoloro

duriĝanta sendegele.

IV. Primavere

(Весной: primavero – /поэт./ весна)

Miaj verdaj printemppensoj (мои зелёные весенние мысли: printempo – весна, penso – мысль)

freŝe ekfolias (свежо распускаются: folio – лист, folii – покрываться листьями)

sub liutaj ventkadencoj (под лютневые каденции ветра: liuto – лютня, vento – ветер, kadenco – каденция /в музыкальном произведении – вставка импровизационного характера, завершающая какой-либо раздел пьесы/).

Voĉoj en mi krias (голоса во мне кричат),

arĝentarpeĝoj de la koro (серебристые арпеджио сердца: arĝenta – серебряный, arpeĝo – арпеджио /исполнение аккордов на фортепиано и струнных инструментах, как на арфе/),

ke konvolucias (что распускается: «сворачивается, свёртывается»)

en ĉiu tigo de la sensoj (на каждом стебле ощущений),

post la jaroj sebodoro (спустя /много/ лет запах жира: sebo – топлёный животный жир, топлёное сало, odoro – запах),

jubilonta flava floro (собирающийся ликовать жёлтый цветок: jubili – ликовать, торжествовать, -ont- – суффикс активных причастий и деепричастий будущего времени).

IV. Primavere

Miaj verdaj printemppensoj

freŝe ekfolias

sub liutaj ventkadencoj.

Voĉoj en mi krias,

arĝentarpeĝoj de la koro,

ke konvolucias

en ĉiu tigo de la sensoj,

post la jaroj sebodoro,

jubilonta flava floro.

Ivan NAUMOV

* * *

Malsanoj diferencas nur en form' (болезни различаются лишь по форме: «в форме»)

En kiu ili venis kaj atakis (в которой они пришли и поразили: ataki – нападать, атаковать; поражать).

En mia koro amatejo vakis (в моём сердце место любимого человека пустовало: amato – возлюбленный, любовник, -ej- – суффикс, обозначающий место, помещение)

Sed jen sekund' (но вот /настал/ момент: «секунда»), kaj min ekskuas ŝtorm' (и меня сотрясает буря).

Malsanoj diferencas nur laŭ lok' (болезни различаются лишь по месту)

El kiu ili faris sian celon (из которого они сделали свою цель = которое они выбрали своей целью).

Do (итак), mia kor' altigis sangakcelon (моё сердце повысило пульс: «ускорение крови»: alta – высокий, sango – кровь, akcelo – ускорение, форсирование, наращивание скорости)

Al okdek ses anstataŭ sesdek ok (до восьмидесяти шести вместо шестидесяти восьми).

Malsanoj diferencas nur en nom' (болезни различаются лишь по имени)

Far kuracist' donita ĉe la lito (врачом данному у постели: far = fare de – неофиц.предлог, указывающий на субъект действия).

Vidante vin (увидев тебя), mi iĝis kondamnito (я стал обречённым: kondamni – приговаривать, осуждать; обрекать)

Forĵeti Inten vortojn "sola hom'" (выбросить в прошлое слова «одинокий человек»: ĵeti – бросать, -int- – суффикс активных причастий и деепричастий прошедшего времени, into = pasinto – прошедшее время).

Mi preskaŭ mortis (я почти умер = я чуть не умер). Morne tremis ter' (уныло дрожала земля: morna – /поэт./ мрачный, угрюмый, хмурый).

Laŭ kies vol' (по чьей воле), por kies stranga bono (для чьего странного = непонятного блага)

Kun spir' naskiĝis kiel unu sono (со вздохом родилось как один звук: naski – родить, породить, произвести на свет)

Diraĵ' (высказывание: diri – говорить, сказать), liganta sorton al destin' (привязывающее судьбу к предназначению: destino – предназначение, предначертание):

Danĝera kaj falonta kvazaŭ ŝtono (опасное и собирающееся упасть, словно камень)

Pendanta en aer' (висящее в воздухе):

Mi amas cin (я люблю тебя).

* * *

Malsanoj diferencas nur en form'

En kiu ili venis kaj atakis.

En mia koro amatejo vakis

Sed jen sekund', kaj min ekskuas ŝtorm'.

Malsanoj diferencas nur laŭ lok'

El kiu ili faris sian celon.

Do, mia kor' altigis sangakcelon

Al okdek ses anstataŭ sesdek ok.

Malsanoj diferencas nur en nom'

Far kuracist' donita ĉe la lito.

Vidante vin, mi iĝis kondamnito

Forĵeti Inten vortojn "sola hom'".

Mi preskaŭ mortis. Morne tremis ter'.

Laŭ kies vol', por kies stranga bono

Kun spir' naskiĝis kiel unu sono

Diraĵ', liganta sorton al destin':

Danĝera kaj falonta kvazaŭ ŝtono

Pendanta en aer':

Mi amas cin.