Спатканне з Нінай [Герман Гесэ] (fb2) читать постранично

Герман Гесэ Спатканне з Нінай

Калі я праз некалькі месяцаў адсутнасці вяртаюся на сваё Тэсінскае ўзвышша, кожны раз мяне ўражвае і кранае яго прыгажосць. Я не проста трапляю дадому — спачатку мне даводзіцца перасадзіць сябе ў іншую глебу і пусціць новыя карані, зноў звязаць парваныя нітачкі, прызвычаіцца і пашукаць судакрананні з мінулым і Радзімай, перш чым паўднёвае сельскае жыццё пачне набываць смак. Трэба не толькі распакаваць валізы і адшукаць вясковы абутак і летнюю вопратку — трэба праверыць, ці не пацякла за зіму спальня, ці жывыя яшчэ суседзі, трэба паглядзець, што тут змянілася за паўгоду, наколькі ў гэтай дарагой мне мясціне агалілася цнатлівасць, якую яна здаўна зберагае, ці напоўнілі яе даброты цывілізацыі. Ну вось, каля ніжняга яра зноў залысіна — высечаны цэлы ўзлесак, бо будуецца віла, — а на павароце нашую вуліцу пашырылі, загубіўшы чароўны стары сад. Апошнія станцыі з паштовымі карэтамі ў нашай мясцовасці ліквідаваныя і замененыя аўтамабілямі: новыя карэты занадта вялікія для гэтых старых вузкіх завулкаў. Значыць, я ніколі не ўбачу старога П’еро з яго двума наравістымі коньмі, не ўбачу, як ён у блакітнай уніформе з шоргатам спускаецца з гары на жоўтай карэце, ніколі не заспею яго ў “Грота дэль Пацэ”, дзе ён акурат паддаецца спакусе выпіць чарачку віна, зрабіўшы маленькі неслужбовы перапыначак. Божа, я больш ніколі не буду сядзець над Лугана на цудоўным ускрайку лесу, маім улюбёным месцы для малявання: нейкі чужак купіў лес і луг і абгарадзіў іх калючым дротам, а там, дзе стаялі прыгожыя ясені, цяпер будуецца гараж.

 Насупроць, як і раней, зелянеюць пад вінаграднай лазой палоскі свежай травы, а пад звялым лісцем, як заўсёды, шалясцяць блакітна-зялёныя ізумрудныя яшчаркі. Лес расквечаны блакітным і белым колерамі барвенку, анемонаў і кветачак суніцы, а праз лес, падфарбаваны маладой зелянінай, прахалодна і мякка прасвечвае возера...

 Ва ўсякім разе, лёс падарыў мне цэлае лета і восень, і я спадзяюся без турботаў зноў пражыць тут некалькі месяцаў і крыху адбіцца ад падагры — цешыцца доўгімі днямі на волі, забаўляцца з фарбамі і трошкі больш радасна і нявінна пражываць жыццё. Зімой, тым больш у гарадах, такой магчымасці меней. Гады пралятаюць хутка — басаногія дзеці, якіх я бачыў школьнікамі, уязджаючы ў вёску некалькі гадоў таму, ужо пажаніліся ці апынуліся ў Лугана альбо Мілане за друкаркамі ды прылаўкамі, а колішнія старыя — вясковыя старажылы — за гэты час памерлі.

 Тут мне прыпамінаецца Ніна... Ці жывая яна яшчэ? Божа, Божа, як гэта я толькі цяпер успомніў яе? Ніна — мая сяброўка, адна з нешматлікіх блізкіх сябровак у гэтай мясцовасці. Ёй 78 гадоў, яна жыве ў самай аддаленай вёсцы, якую яшчэ не захапіў новы час. Дарога да яе крутая і нялёгкая, я на сонцы мушу некалькі сотняў метраў спускацца з гары, а потым падымацца з іншага боку. Але я адразу кіруюся ў дарогу і спачатку хуценька збягаю праз вінаграднікі і лес уніз, потым перасякаю вузкую даліну і з іншага боку падымаюся ўверх па выступах, якія летам зарастаюць цыкламенамі, а зімой — марознікам. Першае сустрэчнае дзіця ў вёсцы я пытаю, як маецца старая Ніна. О, расказвае мне малы, яна ўсё яшчэ сядзіць вечарамі на царкоўным муры і нюхае тытунь. Я, задаволены, іду далей: значыць, яна жывая, я яе яшчэ не страціў, яна мяне ласкава прыме і хоць пачне крыху бурчэць ды скардзіцца, а ўсё ж зноў пакажа мне добры прыклад самотнага старога чалавека, які, не прыніжаючыся перад жыццём, шчыра, упарта і не без радасці трывае свой узрост, сваю падагру, сваю беднасць і адзіноцтва, плюе на іх і да апошняй гадзіны не збіраецца ісці ні да доктара, ні да папа.

 Павярнуўшы са сляпучай вуліцы, я пайшоў міма капліцы ў цень старажытнай змрочнай мураванкі, якая нехлямяжа і трывала стаіць на скале з іншага боку гары і не лічыць часу, не ведае іншага сёння, акрамя сонца, якое вяртаецца з веку ў век, не ведае іншай змены, акрамя змены пораў году. Дзесяцігоддзе за дзесяцігоддзем, стагоддзе за стагоддзем. Калі-небудзь гэтыя старыя мураваныя сцены абрынуцца, гэтыя прыгожыя, змрочныя антысанітарныя куткі перабудуюцца і абрастуць цэментам, бляхай, водаправодам, гігіенічнымі прыстасаваннямі, грамафонамі і іншымі культурнымі дабротамі, над касцямі старой Ніны вырасце гатэль з французскім меню альбо летняя віла нейкага берлінца. Але сёння гэтыя сцены яшчэ стаяць, і я пераступаю праз высокі каменны парог, падымаюся па крутой каменнай лесвіцы ў кухню маёй сяброўкі Ніны. Тут, як заўсёды, пахне каменем, і прахалодай, і сажай, і кавай, і — асабліва моцна — дымам ад сырога дрэва, а на каменнай падлозе перад велізарным камінам сядзіць на сваёй нізенькай лавачцы старая Ніна. У каміне гарыць агеньчык, ад дыму якога яе вочы крыху слязяцца, а яна рудымі скручанымі ад падагры пальцамі засоўвае ў агонь рэшту дроваў.

 — Прывітанне, Ніна, беражы вас Бог, вы мяне яшчэ памятаеце?

 — О, сіньёр паэта, caro amico, son content di rividerla!^[1]

 Яна ўстае, хоць я гэтага не хачу, устае, і