Мова [Віктар Марціновіч] (fb2) читать постранично, страница - 3

паўгадзіны — галава кругам. Адно слова — мультыкультуралізм. У нас — сіналогія, у іх — мультыкультуралізм.

Тут трэба спыніцца, бо інакш канчаткова згубіцеся, прымеце іслам і не заўважыце, як пачняце гандляваць сувенірамі з Памукале. Запытайцеся, як прайсці да ракі, і пры гэтым пастарайцеся нічога не набываць. І не дайце зацягнуць сябе ў «Дом знаёмстваў»: сэкс будзе самы звычайны, з якой-небудзь задрыпанай францужанкай, якая з усіх сілаў будзе выдаваць сябе за экзатычную іранку або афганку.

Паміж турэцкім кварталам і ракой знойдзеце вялікі чырвоны іерогліф «Народ», якім адкрываецца ўваход у жоўтае гета. Варшаўскі Чайна-таўн выглядае амаль так, як і мінскі: быццам бы вялікі азіяцкі рынак пусціў карані і ператварыўся ў вёску. Адно што ў Ваве «чайнік» плоскі, усяго на адзін паверх.

Я не буду вам рэкамендаваць набываць стаф² у нейкага канкрэтнага кітайца: па-першае, вы ўсё роўна яго не знойдзеце, бо арыентавацца тут немагчыма, нават маючы дакладныя GPS-каардынаты. Па-другое, стаф усюды аднолькавы. Так, як і кошты.

Спачатку ў вас запросяць адзін еўра за скрутак. Вам трэба скрывіцца і пайсці да выхаду. Тады вам прапануюць за 75 цэнтаў. Дарэчы, 75 цэнтаў за адну дозу ў Варшаве — добры кошт. Але паслухайце мяне: тут трэба рэзка абярнуцца і сказаць: бяру 100 за 50 еўра. А перад тым найперш запэўніць сябе, што гэта — добры кошт. І што калі гэты кошт не прымуць, то вы адсюль пойдзеце. Толькі тады спрацуе. Інакш давядзецца браць усё ж за 75. Ці сыходзіць. Што таксама варыянт. Бо вы ж ведаеце: гэтыя 100 за 50 — для мяне. Для майго твару выдатніка і маіх блакітных вочак. Калі хочаце даведацца, які кошт будзе для вас добры, — сыдзіце з дзесяці кітайскіх крамаў. У адзінаццатай вы зразумееце, якая сума — для вас.

Гэтым разам, дарэчы, абышлося без звычайнага цырку з гандляваннем і збіваннем кошту да палавіны. Што таксама мусіла мяне насцярожыць.

Я знайшоў стандартны кітайскі стаф-трэйд: у крамах, дзе прадаюць тое, на чым я спецыялізуюся, звычайна да гары гандлююць таксама каляндарыкамі, кніжачкамі з прадказаннем лёсу, папяровымі робатамі, старадаўнімі радыёпрымачамі, з дапамогай якіх, калі доўга шукаць, можна пачуць голас продкаў, каторыя скажуць табе, чым трэба гандляваць, каб хутка зрабіцца мільянерам; кілімчыкамі для медытацыі, кімано з драконамі, люлькамі для опіуму, цытатамі з Маа і Лаа-Цзы, цудадзейнымі партрэтамі нейкіх старых — трэба быць кітайцам, каб прачухаць, што гэта за старыя і якая ў іх там цудадзейнасць. За шыбамі вітрын, калі ў іх наогул ёсць шыбы і вітрыны, выкладзены пукі сухіх зёлак, карані жэньшэню, вязанкі фазан-травы, счарнелыя яшчаркі. Я, дарэчы, так і пазнаю сваё месца, па гэтых яшчарках і травінках.

Тут на ўваходзе стаяла «латарэя ўдачы» — барабан, кінуўшы ў які 2-еўравую манету, можна атрымаць паперчыну з надпісам «beter livin», «beter hels», каторыя нібыта самі сабою гарантуюць «лепшае жыццё» ці магічнае «паляпшэнне здароўя». Ага, шукайце дурня! У мяне і так няма крыўды ні на жыццё, ні на здароўе! А каб і была — не праз кітайскую латарэю шукаць збаўлення. А праз высокадухоўны храмбуцік «Hermes», калі вы мяне разумееце.

Стары гандляр сядзеў за прылаўкам і практыкаваўся ў пісанні іерогліфаў. Чарніла, маленькі кавалак шэра-жоўценькай акварэльнай паперы памерам з дзіцячую далонь. Накрэмзае іерогліф і адразу паперчыну — у смецце, бярэ новую.

У памяшканні панавала такая цішыня, якая можа панаваць толькі ў маленькай кітайскай крамцы, каторая гандлюе такой лухтой, што гандаль той не мае ніякай камерцыйнай выгады. Каля старога стаяў сапраўдны механічны гадзіннік — ён цікаў, як у рэкламе «Breitling», вы можаце ў гэта паверыць? Механічны гадзіннічак у наш асветны 4741 год!

Я павітаўся і запытаўся, ці ёсць у яго «чарніла дахоўка»? Але ён майго гумару не зацаніў і працягваў моўчкі вадзіць пэндзлем па паперцы. Тады я запытаў без хітрыкаў: ці ёсць стаф? Той падняў галаву і сказаў, на добрай польскай:

— Ведаеш, чаму я практыкуюся маляваць іерогліфы на маленькай паперцы?

Я гарэзліва ўсміхнуўся і адказаў:

— Вядома ведаю, дзеду! Бо папера дарагая як трасца, а ты абыходзішся з ёй неэканомна! Ты б хоць з другога боку маляваў! А то што такое? Адзін іерогліф на аркушык — і ў сметніцу!

Ён рассмяяўся і намаляваў: «лаавай»³. Працягнуў мне і растлумачыў:

— Калі ў цябе маленькая паперка, маляваць значна цяжэй. Бо пэндзаль упіраецца ў краі, рука не можа набыць сілу і хуткасць. У маляванні іерогліфаў галоўнае — хуткасць рысы. Менавіта яна забяспечвае дынаміку і пругкасць.

Я хмыкнуў, як той механізатар у раённым мастацкім музеі, якому расказваюць, чаму рэпрадукцыі з Джакондай нельга прымалёўваць вусы.

Той на мой прыхаваны сарказм не звярнуў увагі.

— Наша жыццё — менавіта такая спроба ўціснуць мастацкую прыгажосць у межы маленькай паперчыны. — Ён падняў галаву. — Мне ўжо 80 гадоў.

Мне падалося, што апошні сказ ніяк не стасаваўся з папярэднімі.

— Каліграф — заўсёды воін, — працягнуў ён. — А воін бачыць, хто перад ім: селянін ці вялікі майстар ляза, бо праз